Ceci n'est pas un Magritte. Of toch?
Het René Magritte Museum in Jette - niet te verwarren met het Magritte Museum aan de Brusselse Kunstberg - heeft 26 werken van de surrealistische schilder gereconstrueerd. De werken waren verloren gegaan of werden vernietigd, en zijn nu, na jarenlang onderzoek, opnieuw tot leven gebracht.
Het heeft veel weg van een surrealistische actie wat het René Magritte Museum heeft klaargespeeld. Het resultaat ligt ook helemaal in de lijn van de opvattingen van Magritte zelf, die een idee belangrijker vond dan de picturale uitwerking ervan. Magritte was dan ook een beeldenmaker, van stilistische brille kunnen we hem moeilijk verdenken. Hij was zijn carrière trouwens begonnen als ontwerper van affiches en behangpapier.
In 1999 opende het René Magritte Museum zijn deuren in de voormalige woning van het echtpaar Magritte in Jette. Het was huidig museumdirecteur André Garitte die in 1993 had ontdekt dat het pand nog steeds bestond. Aan de hand van foto's, teksten van surrealisten en getuigenissen van verwanten werd het interieur helemaal gereconstrueerd.
Iets soortgelijks heeft het museum nu gedaan met 26 verdwenen werken van de surrealistische schilder zelf. Magritte (1898-1967) maakte de schilderijen, gouaches en een beschilderd kamerscherm tussen 1922 en 1966. Maar ze verdwenen op de een of andere manier. Surrealist E.L.T. Mesens had een galerie in Londen en stockeerde een aantal Magrittes in een depot, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gebombardeerd. Daar sneuvelden elf werken. Twee werken verdwenen bij een brand, een ander werk ligt nog altijd op de zeebodem na een verlies van lading. Een fresco dat Magritte maakte in opdracht van mode-ontwerpster Norine, vrouw van kunstpaus P-G Van Hecke, werd in de loop van de jaren vijftig overschilderd. Bovendien vernietigde Magritte zelf een aantal werken.
Aan de hand van zwart-witfoto's en - weliswaar schaarse - gegevens werden de 26 werken opnieuw 'tot leven gebracht'. Eén werk, Le temps des cerises uit 1951, vond men terug in een amateurfilmpje van Magritte.
Samen met enkele onderzoekers is het René Magritte Museum erin geslaagd om die 26 verdwenen werken weer tot leven te wekken. Er ging intensief compositie-, stijl- en kleuronderzoek aan vooraf. Museumdirecteur André Garitte benadrukt dat deze reconstructies op ware grootte "een strikt wetenschappelijk en didactisch doel" hebben: "De werken zijn op één exemplaar gemaakt, zijn niet gesigneerd, worden niet verhandeld en blijven het eigendom van het museum."
Met de reconstructies wil men vooral een onbekend facet van het oeuvre van Magritte tonen. "Het verschil tussen de enige resterende zwart-witfoto en een levensgroot schilderij in kleur geeft een schok", zegt Garitte. Sinds 1967 zijn er geen 'nieuwe' Magrittes meer opgedoken. Plotseling komen er nu 26 'onbekende' werken bij.
De verdwenen Magrittes, tot 14 september in René Magritte Museum, Esseghemstraat 135, Jette (Brussel). Woe-zo 10-18u., www.magrittemuseum.be