Gooit de EU haar waarden overboord?
De Europese Unie en Turkije hebben een akkoord kunnen bereiken over onder andere 3 miljard euro aan hulp voor het land in ruil voor het inperken van de vluchtelingenstroom. De meeste buitenlandse persstemmen zijn eerder sceptisch.
Wij zijn het Europese huis
De Turkse krant Hürriyet citeert met instemming de Turkse premier Davutoglu die spreekt van een "historische dag" in Brussel: "Wij behoren tot het Europese huis, wij zijn Europese mensen."
Turkije is niet synoniem voor een migrantencrisis, het staat klaar om alle crises aan te pakken. "Wij willen een heldere boodschap overbrengen, Turkije is een dynamische democratie", meldt de nationalistische Turkse krant.
Stromen indammen
The Jerusalem Post constateert dat mensenrechten tijdens de gesprekken in Brussel geen grote rol spelen, "ondanks de oproep van activisten aan EU-leiders om de druk op Erdogan wat persvrijheid betreft niet te verlichten".
Maar, zo merkt de krant op, Europese diplomaten zeggen dat - ondanks hun plechtige beloften om beperking van vrijheid van meningsuiting aan de orde te blijven stellen - de prioriteit van Europa nu ligt bij pogingen om Erdogan de vluchtelingenstromen te laten indammen.
Belangrijke democratische test
De Turkse oppositiekrant Cumhuriyet is kritisch. Deze krant vindt dat de top in Brussel dé gelegenheid zou zijn geweest om protest aan te tekenen tegen de arrestatie vorige week van de hoofdredacteur van de krant, Cab Dündar, en de chef van de redactie in Ankara, Erdern Gül.
Zij kunnen tot vijf jaar gevangenis krijgen omdat ze bericht hebben over vermeende banden tussen de Turkse geheime dienst (MIT) en IS. President Erdogan was woedend en wil dat de journalisten levenslang krijgen.
In Cumhuriyet schrijft Serkan Demirtas dat in Brussel tijdens het topoverleg gesproken had moeten worden over de belemmeringen die de Turkse regering opwerpt voor Turkse media. Europa blijft in gebreke: "Op een moment dat de EU de onderhandelingen over toetreding van Turkije tot de EU heropent, heeft het alle recht om van de Turkse regering sterke garanties te vragen voor het grondwettelijke recht op vrijheid van meningsuiting en dat de journalisten vrij worden gelaten."
De krant noemt dit een belangrijke democratische test voor de EU. "We zullen zien of de EU 's werelds grootste ontwikkelde democratie is of een organisatie die in tijden van crisis snel haar waarden overboord gooit."
Turkse eisen
De Egyptische krant Al Ahram stelt dat de top voor Europa gaat over het indammen van de immigrantenstroom en voor de Turken om het versnellen van het toetredingsproces. De krant verwijst daarbij naar de Hongaarse premier Viktor Orban die eerder zei: "We willen niet aan tafel zitten om te onderhandelen met de Turken terwijl zij denken dat zij onze laatste reddingsboei zijn. De kerneisen van Turkije, toetreding tot de EU en geen visa voor Turken, zijn in het huidige Europese politieke klimaat moeilijk haalbaar."
Vrij reizen
In Die Welt is Christoph B. Schiltz sceptisch over de kans dat Turkije - in ruil voor vrij reizen voor 78 miljoen Turken - een bolwerk kan worden tegen de massale toestroom van vluchtelingen naar Europa. Merkel zou niet alles op de Turkije-kaart moeten zetten. Het is immers niet duidelijk of de EU "de onberekenbare autocraat aan de Bosporus" kan vertrouwen.
Erdogan kan de vluchtelingenstroom naar believen sturen. Dreigementen uit Brussel om zo nodig te korten op de miljardenhulp van de EU - die nog veel hoger zal worden dan de geëiste drie miljard euro - zullen geen indruk op hem maken. Erdogan heeft slechts één werkelijk doel: vrij reizen naar de EU voor 78 miljoen Turken. Dat mogen de Europeanen hem uiterlijk in 2017 op een gouden schaal serveren. En dan?
Er blijven vragen: Is Turkije volledig in staat om vluchtelingen die slechts een halve zeemijl hoeven te overbruggen met rechtsstatelijke middelen te hinderen? En hoe reageert Turkije als er zich in plaats van 2,5 miljoen 4 miljoen vluchtelingen in het land bevinden?
Nu willen 8 EU-landen Ankara ontlasten door 400.000 vluchtelingen uit Turkije te hervestigen in Europa. Dit is een twijfelachtige strategie. Ze verdeelt de lasten opnieuw eenzijdig en vormt een geweldig succes voor de vele weigeraars die op kosten van hun partners wegduiken.
Bovendien worden hiermee verkeerde verwachtingen gewekt in Duitsland. Het gaat hier alleen om hervestigingen. Natuurlijk zullen ook los daarvan vluchtelingen in onbegrensde aantallen naar Duitsland kunnen komen. Bondskanselier Merkel zou niet te veel op de Turkse kaart moeten zetten. Zij moet nu de lethargische Grieken bij de tot dusver desastreuze beveiliging van de buitengrenzen en de opbouw van vluchtelingencentra onder druk zetten. Zij moet zich persoonlijk veel sterker bemoeien met de onderhandelingen inzake Syrië.
De mensen in Duitsland hebben terecht het gevoel dat het land inmiddels de pakezel van Europa is geworden. De bondskanselier heeft de plicht daar iets tegen te ondernemen.