Genetische code van uitgestorven prehistorische diersoort ontcijferd

Verrijzenis wolharige mammoet stapje dichter

Een onderzoeksteam van de Pennsylvania State University in de Verenigde Staten heeft het genoom ontrafeld van de wolharige mammoet. Dat is een mijlpaal in de geschiedenis van de genetica.

Door Thea Swierstra

BRUSSEL l 'Dit is werkelijk uniek', zegt paleontologe Mietje Germonpré van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen. 'Het is de eerste keer dat de genetische code van een uitgestorven diersoort in kaart wordt gebracht.'

Het onderzoek gebeurde aan de hand van haren van twee wolharige mammoeten die in de permanent bevroren grond van Siberië zijn gevonden. Uit de genetische analyse blijkt ook dat de mammoet en de olifant neefjes zijn van elkaar.

Beide diersoorten hebben een gemeenschappelijke voorouder. Na verloop van tijd kwam er een splitsing. Zo'n 2 miljoen jaar geleden kwam het binnen de mammoeten opnieuw tot een opdeling. Ook bij de olifanten gebeurde dat. Zo rond 6,5 miljoen jaar geleden migreerde een groep naar Azië, terwijl de rest in Afrika bleef.

Dat de olifanten nog altijd bestaan en de mammoeten niet, heeft volgens onderzoeksleider Stephan Schuster te maken met de beperkte genetische diversiteit binnen die laatste groep. Dat wil zeggen dat de verschillende soorten te zeer aan elkaar verwant waren. Daardoor konden ze de gigantische klimaatveranderingen gedurende de opeenvolgende ijstijden niet aan. Dat kan de dieren zodanig verzwakt hebben dat ze ten prooi vielen aan ziektes en jacht. De behaarde reuzen zijn grosso modo zo'n 10.000 jaar geleden uitgestorven. Enkele dwergsoorten hielden het nog 6.000 jaar langer uit.

Biologisch verschillen wolharige mammoeten en de huidige Afrikaanse olifanten maar 0,6 procent van elkaar. Dat is maar half zo weinig als de mate waarin mensen en chimpansees van elkaar afwijken. Die ongelijkheid is mogelijk te verklaren doordat primaten sneller evolueerden, waarschijnlijk omdat ze meer bejaagd werden.

Niet realistisch

De onderzoekers willen uiteindelijk de genomen vergelijken van mammoeten die in verschillende tijdperken leefden. Zo hopen ze te weten te komen hoe de soort gedurende duizenden jaren evolueerde. Dat zouden we betrekkelijk snel te weten kunnen komen. Het ontcijferen van dit genoom nam minder dan een jaar in beslag.

Er wordt zelfs nog een stap verder gedacht. "In theorie kunnen we het dier ook weer tot leven wekken door het DNA in te brengen in het genoom van een hedendaagse olifant", meent Schuster. In de praktijk gaat dat moeilijker, omdat de knowhow voorlopig ontbreekt.

Mammoetdeskundige Germonpré vindt het alvast geen goed idee om het dier te klonen. "Dat is niet realistisch. Gaan ze dan een olifant gebruiken als draagmoeder? Dat lijkt me moeilijk. Zelfs in gevangenschap planten die beesten zich zeer moeilijk voort."

Naar verwachting ontrafelen wetenschappers volgend jaar de volledige genetische code van de neanderthaler. Dat kan informatie opleveren waarom de mens is uitgegroeid tot de dominante soort op aarde. Ook hier verwacht Germonpré niet dat we straks een oermens onder ons hebben. "Dat is sciencefiction. We hebben nog niet eens de huidige mensensoort gekloond."

Onderzoeker Stephan Schuster:

In theorie kunnen we de mammoet weer tot leven wekken met zijn DNA

n De genetische code van de wolharige mammoet onthult dat de prehistorische kolossen zeer dichte neefjes waren van de huidige olifanten. Het verschil in hun DNA bedraagt 0,6 procent.

n Het haar waaruit het erfelijke materiaal van de mammoet geïsoleerd werd.