Zwaargewond? Invriezen, die handel
Artsen in de Amerikaanse stad Pittsburgh zijn begonnen met de allereerste proeven van 'schijndood' op mensen. Want door het bevriezen van een zwaargewond lichaam kan tijd worden gekocht om de wonden beter te laten helen.
Het klinkt als de plotlijn van een goedkope sciencefictionfilm. In het UPMC Presbyterian Hospital in Pittsburgh zijn artsen begonnen met de eerste menselijke proeven van 'schijndood' bij slachtoffers van geweerschoten. Om potentieel fatale verwondingen beter te laten helen, zullen medici al het bloed van de gewonde vervangen door een zoutoplossing. Die haalt de lichaamstemperatuur naar beneden en moet praktisch alle cellulaire activiteit stoppen.
Technisch gesproken is de patiënt dan dood. Hij stopt met ademen, ook de hersenactiviteit houdt op. Maar de cellen blijven werken, zij het in een trager tempo. Na twee uur worden de patiënten opnieuw geïnfundeerd met bloed, zodat ze weer helemaal tot leven komen, alsof ze een kort maar ijskoud dutje hebben gedaan. Een mirakeloplossing, want de kans op overleven bij dergelijke verwondingen zou maar rond 7 procent liggen.
Toch is dit experiment geen goed idee, vindt men in Europa. "Maar het idee komt niet als een verrassing", zegt Stefaan Nijs, chirurg en hoofd traumatologie aan het UZ Leuven. "In de Verenigde Staten leeft het idee al langer. Er bestaan daar zelfs firma's die tegen betaling overleden mensen of huisdieren invriezen. In de hoop dat de wetenschap ooit zover staat om de overledene weer tot leven te brengen. Een duidelijk commerciële, controversiële praktijk."
Koeling om cellen te bewaren is nochtans een oude techniek, want bij afkoeling daalt het zuurstofgebruik en is er meer tijd tot de zuurstofvoorraad in ons lichaam is verbruikt. Nijs: "Bij de eerste openhartoperaties in de jaren vijftig werden patiënten in een ijsbad ondergedompeld zodat de hersenen minder zuurstof gebruikten. Maar de bloedcirculatie kan maar een paar minuten onderbroken worden. Een gevaarlijke techniek, dus. De komst van de hart-longmachine maakt langere ingrepen nu toch mogelijk, door de functie van het hart tijdelijk over te nemen."
Varkensbloed
Bij traumatologie, de behandeling na een ongeval, heeft men lang gedacht dat koude de oplossing was. "Door het lichaam te koelen, koop je meer tijd om de bloedingen te stelpen", zegt Nijs. "Maar koude bij de mens heeft ook een impact op de bloedstolling. In de traumaopvang wordt een temperatuur van 34 graden al beschouwd als onderkoeling."
Nochtans werd de methode van serieuze onderkoeling al succesvol getest op varkens. In 90 procent van de gevallen begon het hart opnieuw te kloppen nadat het bloed weer werd vervangen. Maar voor de wetenschap zijn mensen geen varkens. Nijs: "Het effect van koeling op de bloedstolling is anders bij varkens dan bij mensen. Tenzij je eerst gaat testen op dieren met een gelijklopend stollingsmechanisme, kun je niet stellen dat deze methode ook bij mensen succesvol kan zijn. De test is dus erg riskant."
Bovendien zijn er grote ethische bezwaren. "Het gaat om patiënten die zo hard bloeden dat ze zonder snel ingrijpen zware hersenschade lijden of zelfs doodbloeden. Ze zijn dus niet in staat toestemming te geven voor de behandeling. Nochtans is dat expliciete akkoord een basisprincipe."
Vorig weekend kwamen de Europese traumatologen nog samen om de methodiek te bespreken. "Cryopreservatie kwam daar niet aan bod. Het blijft een grijze zone, ergens tussen wetenschap en pure fictie."