Britten niet tegen mens-dierembryo's
De bevoegde Britse wetenschappelijke instelling beslist vandaag of wetenschappers een menselijk-dierlijk embryo mogen aanmaken voor onderzoek naar allerlei ziektes. Tijdens een consultatieronde gaf het publiek voorzichtig steun aan het idee van een beperkt hybride embryo. In ons land is dat verboden.
Door Nathalie Carpentier
Brussel l Belgisch wetenschapster en kloonexperte Josiane Van Der Elst (VUB) is voorstander: 'Vergis je niet: het DNA van dat embryo is niet hybride, dat bevat enkel menselijk kern-DNA.'
De aanvragen van twee Britse onderzoeksgroepen om menselijk-dierlijke embryo's te mogen creëren voor wetenschappelijk onderzoek, hebben in het Verenigd Koninkrijk voor heel wat discussie gezorgd. De bevoegde Britse Human Fertilisation and Embryology Authority (HFEA) wilde geen beslissing nemen over licenties voor een uitgebreide consultatieronde was gehouden. Die is nu afgerond.
Wat willen de wetenschappers juist doen? Ze willen menselijke en dierlijke cellen 'versmelten' om er bruikbare embryonale stamcellen uit te oogsten en ze te bestuderen in de hoop ze ooit te gebruiken als behandeling tegen alzheimer of parkinson.
Het gaat niet om echte hybriden, waarbij een volledige mix van mens en dier ontstaat, bijvoorbeeld door de samensmelting van een dierlijke eicel en een menselijke zaadcel. Het gaat veeleer om een 'beperkt' hybride. De wetenschappers willen embryo's maken door kernmateriaal van een menselijke cel binnen te brengen in een 'lege' dierlijke eicel. Een eicel waaruit al het dierlijke kern-DNA is verwijderd.
Grof gesteld, ze gebruiken enkel het dierlijke 'eicelzakje', niet echt het genetisch materiaal. Een belangrijk verschil, onderstreept specialiste Josiane Van Der Elst (VUB). "Dat betekent dat het DNA zelf niet hybride is, het gaat om DNA dat voor meer dan 99,9 procent van de mens is. Als dat hybride embryo deelt en je krijgt embryonale stamcellen, zullen dat ook menselijke stamcellen zijn."
Honderd procent menselijk zullen die embryo's genetisch echter niet zijn. Net zomin als een kloon honderd procent genetisch identiek is met het individu van wie het genetisch materiaal werd gekloond. Naast de celkern bevatten kleine cellichaampjes, de mitochondriën, immers ook nog wat genetisch materiaal. Van Der Elst: "Het kern-DNA van het embryo zal volledig menselijk zijn, maar het zal ook DNA van die dierlijke mitochondriën kunnen bevatten." Of dat voor problemen zal zorgen, is nu moeilijk in te schatten.
De onderzoekers zien de 'hybride' embryo's vooral als alternatief voor onderzoek met volledig menselijke embryo's. Voor die laatste zijn menselijke eicellen nodig en daar zijn niet alleen veel ethische drempels te overbruggen, er is ook een tekort aan zulke eicellen. "Met zulke hybride embryo's kun je veel meer en sneller onderzoek doen dan wanneer je moet wachten op zeldzame overtollige menselijke embryo's", aldus Van Der Elst. "De perfecte oplossing is dit niet, maar het is een ideale tussenoplossing. Om basisonderzoek te doen naar het potentieel van stamcellen lijkt mij dit zeker een goed model."
Van Der Elst: "Dit gaat niet over wezens met het lichaam van een dier en het hoofd van een mens. Dat is en blijft pure sciencefiction." Nog belangrijk, het embryo zal sowieso na veertien dagen worden vernietigd en de stamcellen die eruit geoogst worden zijn enkel voor wetenschappelijk onderzoek bedoeld, niet om ze te gebruiken bij mensen.
In ons land is zulk onderzoek sowieso uitgesloten. De wet die onderzoek op embryo's regelt heeft expliciet verboden om hybrides of chimeren te maken.