De raadsels van de

première dame

In haar eerste honderd dagen als première dame heeft Cécilia Sarkozy talloze covers van zowel doodernstige als populaire Franse bladen gesierd. De een schenkt al wat meer aandacht aan mevrouw Sarkozy's dure garderobe dan de andere, maar iedereen vraagt zich af waarom de doorgaans afwezige Cécilia, die geen première dame wou zijn, met haar eerste stappen op het politieke toneel zoveel stof doet opwaaien. President Bush stuurde ze afgelopen weekend haar kat en nu dreigt Cécilia voor een onderzoekscommissie te moeten verschijnen om uit te leggen wat ze uitspookte in Libië.

Door Barbara Debusschere

Er wordt bij onze zuiderburen een ware céciliamanie gesignaleerd. De épouse van president Nicolas Sarkozy, zelf niet bepaald een muurbloempje, krijgt onwaarschijnlijk veel media-aandacht en dat om de meest uiteenlopende redenen. Telkens wordt wel een variatie geserveerd op de thema's glamour, macht en intrige.

Ongewoon is het natuurlijk niet dat ook de vrouw van een nieuwe president die erg bezig is met zijn imago, in de eerste weken na de overwinning extra aandacht krijgt. Media met een serieus elan kunnen zich storten op de vraag in hoeverre en hoe mevrouw Sarkozy (49) sinds haar man president is haar rol als zijn politiek adviseur zal voortzetten of uitbreiden, en wat de ware toedracht en de gevolgen zijn van haar recente tussenkomst in Libië.

Bladen van het lichtere genre kunnen smullen van de soapallures die aan het koppel Sarkozy kleven. Cécilia Ciganer-Albeniz Sarkozy is de vrouw die op de dag van het huwelijk met haar eerste man 'inzag' dat niet haar aanstaande maar de burgemeester die hen zou inzegenen de ware was. En dat was Nicolas Sarkozy, toen nog burgervader van Neuilly. De coup de foudre was wederzijds.

Cécilia is ook de vrouw die twee jaar geleden kort van haar ambitieuze man scheidde en in New York woonde, waar ze een affaire had. Uiteraard werd ook dat werd gretig in de etalage van de bladen gezet. Sinds ze weer herenigd is met haar nieuw samengestelde gezin lijken de huwelijksperikelen voltooid verleden tijd. Al vragen sommigen zich af in welke mate er sprake is van een grote verzoening.

Dat we hier te maken hebben met een voormalig model en tevens neobourgeoise met een dure smaak speelt eveneens mee in de céciliamanie. Het ene vrouwenblad wijdt pagina's aan een vergelijkende studie tussen de 'style Cécilia' en mode-icoon Jackie Kennedy, het andere ziet meer een Greta Garbo of een Lady Di in de Franse first lady.

Op zijn overwinningsfeest kondigde de nieuwbakken president overigens zelf aan: "Jullie hielden van Jackie Kennedy, wel dan zullen jullie Cécilia Sarkozy adoreren." Mogelijk had hij toen eerder het charisma dan de kleerkast van la Kennedy in het achterhoofd. In ieder geval bazuint Sarkozy graag rond hoe fantastisch zijn eega wel niet is. "In feite is Cécilia mijn enige zorg", zo zei hij op het grote tuinfeest ter ere van de recente Franse nationale feestdag tegen de zowat vijfduizend genodigden. En daar voegde hij aan toe: "Ik zou willen zeggen dat ze mooi is."

Het zijn allemaal gedroomde ingrediënten voor sexy kopij met al dan niet geretoucheerde foto's van de dame in kwestie. Dat ze zelf zwijgt, verscherpt de aandacht alleen maar, want zo spreekt op den duur alles tot de verbeelding: een net iets te afwezige blik bij de een of andere officiële ontmoeting, niet gaan stemmen in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen, vaak optrekken met de nieuwe vrouwelijke en allochtone minister van Justitie Rachida Dati. Gissen naar wat Cécilia in het schild voert is aan de orde van de dag. Niet toevallig luiden de vette koppen: 'Wie is Cécilia Sarkozy?', 'L'énigme Cécilia' of 'Le mystère Cécilia'.

Dat mysterie wordt almaar groter. Cécilia heeft zich, vooral sinds de tijdelijke breuk na haar affaire, steeds in de schaduw van Sarkozy bewogen en liet nog voor zijn zege optekenen dat ze niet veel geeft om politiek en er al helemaal geen zin in had première dame te worden. "Ik zie me over een paar jaar niet in het Elysée maar wel joggend in Manhattan", klonk het in The New York Times. Of nog: "Ik zie mezelf niet als first lady. Dat trekt me niet aan. Ik ben niet politiek correct: ik loop rond in jeans en mocassins. Ik pas niet in de gietvorm."

Hoewel sommigen het niet kies vinden dat ze de Italiaanse couturiers prefereert boven de Franse en dat ze tijdens de inhuldigingsceremonie een jurk droeg die haar armen liet zien, heeft ze ondertussen al bij al redelijk probleemloos de jeans en mocassins ingeruild voor Pradajurken.

Minder voor de hand liggend en daarom net zo 'mysterieus' is de manier waarop ze de rol waarvoor ze dus een afkeer heeft in de praktijk omzet. Ze wil geen première dame zijn, maar in de eerste honderd dagen van het presidentschap heeft ze zich in die functie al gemanifesteerd op een manier die geen enkele Franse first lady haar voordeed.

Zo lijkt ostentatief niet opdagen een van Cécilia's specialiteiten te worden en valt ze net daardoor op. Niet alleen was ze erg afwezig tijdens de campagne van haar man en was het nota bene haar voorgangster Bernadette Chirac die op Sarkozy's meetings haar opwachting maakte, ze ging in de tweede ronde niet stemmen en ze ging ook niet op de foto staan toen het finale resultaat bekend was, wat meteen aanleiding was voor het gerucht dat er opnieuw een haar in de boter was tussen de echtelieden.

Op de G8-top in Duitsland begin juni lapte Cécilia eveneens het protocol aan haar laars. Niet van zins er als decorstuk bij te zitten terwijl haar man met andere leiders wereldzaken besprak, trok ze zich terug uit het programma voorzien voor de wederhelften van de leiders om de verjaardag van haar dochter te vieren. Zelfs op de nationale feestdag, net nadat de president in zijn ongewone speech haar schoonheid had geprezen, wist Cécilia haar grote verdwijntruc toe te passen door niet op te dagen voor het grote volksconcert dat haar man zo belangrijk vond.

Opvallend maar nog min of meer onschuldig allemaal en volgens waarnemers vooral een teken dat mevrouw Sarkozy, zoals ze zelf had aangekondigd, geen zin heeft zich te schikken in de rol van 'vrouw van'. Anderen wijzen er sussend op dat het voor iedere first lady moeilijk is omdat zij sowieso zichzelf moet heruitvinden in die rol.

Sinds haar recentste no show zwellen kritiek en hoongelach echter aan. Een persoonlijke uitnodiging van haar Amerikaanse 'collega' Laura Bush afslaan met wat op de klassieker onder de flauwe excuses lijkt, daar komt Cécilia niet ongestraft mee weg. Het was vorige week zaterdag dat mevrouw Bush de Sarkozy's had uitgenodigd voor een 'informele lunch'. De Sarkozy's zijn op vakantie in de buurt van Bush' optrekje in Maine en dat leek Laura een leuke gelegenheid om het Franse presidentspaar en hun kinderen te ontmoeten.

De verbazing was groot toen enkel Nicolas zijn opwachting maakte om in naam van de goede Frans-Amerikaanse relaties hotdogs te komen eten en Laura haar personeel de opdracht moest geven een handvol voorziene hamburgers in de koelkast te laten staan. Noch Cécilia, noch de kinderen zouden komen. Klagend over keelpijn had Cécilia anderhalf uur voordien persoonlijk naar mevrouw Bush gebeld om te laten weten dat zij en haar kinderen "zich niet goed voelden".

Dat Cécilia vrijdag en zondag gezien werd terwijl ze met vrienden aan het shoppen was, zorgde voor erg veel vraagtekens in de Franse media. Er kwamen dokters aan te pas die uitlegden dat een angina 'plots kan opkomen en dan weer kan overgaan'. Het linkse Libération vergeeft haar deze en andere 'grillen' "omdat die uiteindelijk tonen dat de normen moderniseren, dat er vooruitgang is en de positie 'vrouw van' niet meer dezelfde is als vroeger".

Maar elders is de toon bijtend. De presidentsvrouw wordt verweten dat ze een Frans-Amerikaans diplomatiek incident had kunnen veroorzaken als het echtpaar Bush zich niet zo inschikkelijk had getoond en dat ze haar man in de steek had gelaten bij een belangrijke ontmoeting - want dat is een lunch met de Amerikaanse president, hoe informeel ook, altijd.

"Cécilia heeft een nieuw record van snel genezen neergezet", zo stelde een nieuwslezer op France Inter het maandag droogjes. De krant Le Télégramme schreef": "Wat wil de vrouw van de president nu eigenlijk? Haar leven leven zoals zij het wil? Waarom aanvaardt ze dan persoonlijke uitnodigingen van Laura Bush?" Volgens het financiële dagblad Les Echos heeft het incident Cécilia's reputatie als "heimelijk, onvoorspelbaar en zelfs verontrustend" behoorlijk doen toenemen.

De belangrijkste reden waarom ze die reputatie sinds het nog jonge presidentschap van haar man al had opgebouwd, heet Libië. In dat dossier, dat draaide om de recente bevrijding van zes ter dood veroordeelde Bulgaarse medici, deed Cécilia zich niet opmerken door afwezigheid maar net door een volgens sommigen veel te prominente aanwezigheid.

Door twee keer naar Tripoli af te reizen voor gesprekken met kolonel Kadhafi en met de betrokkenen trok de anders afwezige Cécilia op een spectaculaire manier alle aandacht naar zich toe. Naast EU-commissaris Benita Ferrero-Waldner trad ze op als succesvol 'humanitair bemiddelaar' in een ultragevoelig dossier dat al acht jaar vastzat en Sarkozy prees haar daarvoor nog maar eens.

De blijdschap over de bevrijding van de zes gemartelde en ten onrechte veroordeelde Bulgaren ging evenwel gepaard met tandengeknars en verbazing over de rol die mevrouw Sarkozy in de ontknoping had gespeeld. En de première dame haalde zich met haar demarche de woede van Brussel op de hals. EU-diplomaten die al jaren aan de bevrijding van de zes werkten, wisten van niets en beschuldigden de Sarkozy's ervan met de pluimen te gaan lopen.

Ook werd erop gewezen dat de scoop van Cécilia, die geen enkel mandaat heeft en die in het presidentiële vliegtuig met de zes bevrijde medici naar Sofia vloog, een risico was. Door haar plotse inmenging had het ook heel erg mis kunnen lopen, zo waarschuwden insiders. Oppositiepartij PS schoot eveneens met scherp omdat mevrouw Sarkozy "geen enkel mandaat heeft en niet is verkozen door het Franse volk" en de democratie aldus in het gedrang kwam.

Sarkozy, die zelf onder vuur ligt omdat uitlekte dat Frankrijk een grote wapendeal sloot met Libië, wuifde die kritiek weg met de stelling "het resultaat telt". Het leek erop dat de opwerpingen over Cecilia's optreden in Libië slechts zou uitmonden in een discussie over haar precieze rol in het presidentschap en bij diplomatieke missies. De Franse first lady, zo zeggen ingewijden, zit nog gekneld tussen zich onderdanig schikken in de klassieke rol van first lady en de rebellie van een onafhankelijke vrouw.

Daarom zou mevrouw Sarkozy, die een bureau in het Elysée heeft, zich wellicht enkel gaan toeleggen op humanitaire missies die haar na aan het hart liggen en dat op een manier die haar goed ligt: zonder veel protocol maar met veel menselijkheid, flair en een persoonlijke toets. De 'affaire libyenne' was daar een voorafspiegeling van. Officieel zou het Elysée volgende maand bekendmaken hoe mevrouw Sarkozy's rol en mandaat bij dat soort missies zouden worden afgebakend.

Gisteren kondigde de oppositie echter aan te eisen dat mevrouw Sarkozy voor de deze herfst geplande parlementaire onderzoekscommissie verschijnt om uit te leggen wat haar precieze rol in Libië is geweest. De speculaties en verdachtmakingen over de prijs die Frankrijk zou hebben betaald voor de vrijlating van de Bulgaren zijn niet meer te stoppen.

Sarkozy heeft al toegestemd in dat parlementaire onderzoek om duidelijkheid te scheppen over het wapencontract met Libië, dat volgens de president niets heeft te maken met de bevrijding van de Bulgaren.

"Als we willen weten welke prijs Frankrijk heeft betaald voor de bevrijding, als we het geheim van die diplomatie met Libië willen kennen die voor de hele wereld wordt verborgen, moeten we mevrouw Sarkozy ondervragen", aldus PS-afgevaardigde Jean Glavany. Een andere PS'er, Pierrre Moscovici, stelt: "Zij moet het volk rekenschap geven van wat ze precies heeft gedaan, want in deze missie was ze vertegenwoordiger van de president. Dat vereist transparantie."

De beslissing over welke getuigen in deze kwestie zullen worden gehoord, moet worden goedgekeurd door een meerderheid en Sarkozy's rechtse UMP-partij heeft de macht in het parlement. Het zou echter beschamend zijn voor zijn regering om de loftrompet te steken over Cécilia's diplomatieke kwaliteiten maar te weigeren dat ze daar vragen over beantwoordt tegenover een onderzoekscommissie. De kans dat Cécilia, die liever zwijgt, wel zal moeten praten lijkt dus reëel.

Ondertussen houdt het gefluister aan. Een van de theorieën die circuleren is dat het tussen mevrouw en meneer Sarkozy al een hele tijd niet goed gaat. Afwezig zijn op voor hem belangrijke momenten van haar kant en lofzangen op haar kunde en schoonheid van zijn kant voeden die geruchten. Zijn vrouw op een ongeziene diplomatieke missie sturen waarmee ze erg goed kon scoren was, zo luidt het dan, een van zijn pogingen om haar te paaien. En dat zou betekenen dat zij ook de achilleshiel van Sarko's presidentschap is. Onzin of niet, zolang Cécilia zelf niet de tekst en uitleg geeft die het volk en de oppositie steeds heviger verlangen, blijft de geruchtenmolen op volle toeren draaien.

President Sarkozy op de nationale feestdag:

In feite is Cécilia mijn enige zorg

Cécilia Sarkozy:

Ik ben niet politiek correct. Ik loop rond in jeans en mocassins