Grote banken slaan handen in elkaar om financieel stelsel te redden
Het financieel stelsel davert weer op zijn grondvesten. De grote banken lenen elkaar geen geld meer omdat ze elkaar niet vertrouwen. Daardoor ligt de 'interbankenmarkt' helemaal plat. De Europese Centrale Bank (ECB), de Amerikaanse Fed en de andere centrale banken grijpen gecoördineerd in om een infarct van het financieel stelsel te voorkomen.
Alle grote jongens doen mee, van de ECB over de Fed tot de Bank of England en de centrale banken van Japan, Canada en Zwitserland. Dat maakten ze gisterennamiddag bekend. Concreet maken ze het voor de commerciële banken goedkoper om bij hen dollars te lenen. Ze verlagen de rente op zogenoemde dollarswaps met 50 basispunten. De vijf banken beloven ook de kredietlijnen in andere munten te versoepelen.
Hoewel de actie wereldwijd is, lijkt ze er vooral op gericht om de Europese banken de nodige zuurstof te geven. Door de eurocrisis hebben Europese banken het steeds moeilijker om aan dollars te geraken. Traditioneel lenen ze die bij Amerikaanse geldmarktfondsen. Maar als gevolg van de nervositeit rond de eurozone, draaiden die fondsen de dollarkraan voor Europa dicht.
"Het doel van deze acties is de spanning op de financiële markten weg te nemen, zodat de effecten op de kredietverlening aan gezinnen en bedrijven verzacht worden", zegt de ECB per communiqué.
Het spook van de bankencrisis in 2008 doemt zo weer op. Het plots opdrogen van de liquiditeitenstroom leidde toen tot het einde van Lehman Brothers, het bijna-failliet van Fortis en Dexia en het kapseizen van Northern Rock.
Op hun hoede
De centrale banken zijn sindsdien op hun hoede. Zo verleent de ECB sinds vorig jaar kortlopende kredieten aan banken die elders geen liquiditeiten meer krijgen. De banken kunnen ook bij hun nationale bank aankloppen voor (dure) noodkredieten. Begin november verlaagde de ECB ook zijn basisrente met een kwart procent tot 1,25 procent.
Ondanks die maatregelen was het voor topbankiers al enkele weken duidelijk dat de kortlopende leningen tussen banken onderling opdroogden. Vooral Franse en Italiaanse banken maakten net iets te gretig gebruik van de liquiditeitslijnen vanuit de ECB.
Dexia, dat in september implodeerde door een gebrek aan 'funding', is voorlopig de enige bank die in de eurocrisis door het ijs zakte. De ontmantelde Frans-Belgische groep blijft vandaag alleen overeind dankzij een ongedekte liquiditeitslijn van 22,6 miljard euro vanuit het inmiddels genationaliseerde Dexia Bank België.
Het hele interbancaire kredietsysteem dreigt nog een tijd in de knoop te zitten, zegt financieel directeur Johan Vankelecom van Dexia Bank België. "De ECB doet momenteel eigenlijk de funding van het hele financiële systeem in eurozone, voor een bedrag van 600 miljard euro", zegt hij. "Wij maken daar gebruik van, net als iedereen. We kunnen niet anders, want de interbankenmarkt bestaat momenteel niet. De ECB doet nu noodgedwongen wat de interbankenmarkt normaal doet."
Solvabiliteit
De beurzen reageerden dolenthousiast op de 'bazooka' van de centrale banken. Alle Europese beursindexen en ook de koers van de euro tegenover de dollar sprongen omhoog.
Maar volgens economen zal de noodingreep maar een tijdelijk effect hebben. "Dit bestrijdt de symptomen, maar niet de ziekte zelf", zegt beurscommentator Barry Ritholtz. "Het liquiditeitsprobleem is weg, maar het fundamentele probleem - de solvabiliteit - niet." De Europese schuldencrisis vreet aan de kapitaalbasis van de grote Europese banken, waardoor de solvabiliteit - de capaciteit om je schulden terug te betalen - onder druk staat.