'We worstelen allemaal met seks'
Seks voor mensen met een handicap: het is een combinatie die zich nog altijd in de taboesfeer bevindt. Niet in The Sessions, een warme en grappige feelgoodfilm over een bijna veertig-jarige poliopatiënt die dankzij een professionele therapeute voor het eerst van seks proeft.
Met Hasta la vista! is er in onze contreien al een film gedraaid over de seksuele noden en verlangens van gehandicapten. In die roadmovie van Geoffrey Enthoven trekken drie gehandicapten richting Spanje om er te gaan neuken in een bordeel. In The Sessions gaat het er iets minder 'hoerig' aan toe: er wordt een sekstherapeute ingeschakeld.
Net zoals Enthoven zich voor zijn verhaal losjes liet inspireren door het leven van de fysiek gehandicapte Asta Philpot is ook The Sessions gebaseerd op het levensverhaal van een gehandicapte, dat van de Amerikaan Mark O'Brien.
Bij O'Brien werd polio vastgesteld op de leeftijd van zes jaar. Hij was verlamd tot aan zijn nek en bracht bijna heel zijn leven in een ijzeren long door. Toch leerde O'Brien schrijven door met een stokje in de mond op een klavier te typen. Hij behaalde zelfs een diploma Engelse literatuur en maakte naam als dichter en journalist. Over O'Brien - hij stierf in 1999 op 49-jarige leeftijd - werd al een film gedraaid, het met een Oscar voor Beste korte documentaire bekroonde Breathing Lessons.
Toch was het niet die documentaire die regisseur Ben Lewin tot The Sessions dreef. "Ik had geen agenda om een film over invaliden of seksualiteit of een combinatie van beide te maken", zegt Lewin, een Australische tv-veteraan die zelf een polio-overlever is en zich met krukken verplaatst.
Sundance Film Festival
"Ik was op het internet aan het surfen en ik viel op O'Briens essay On Seeing a Sex Surrogate. Het is een heel frank en expliciet geschreven artikel over zijn eerste seksuele ervaring op achtendertigjarige leeftijd die er kwam dankzij een sekstherapeute. Het had een enorme emotionele impact op mij. Ik ben meteen naar mijn vrouw gestapt. 'Dit wordt ons volgend filmproject', zei ik. Laten we zeggen dat ik meer onder de indruk was van O'Briens manier van uitdrukken dan van zijn persoonlijkheid."
Wat volgt is het typische parcours van een Hollywoodindie: Lewin hoest samen met vrienden het budget van 1,3 miljoen dollar op en hij weet gevestigde acteurs als Helen Hunt en John Hawkes te strikken. En O'Briens triomf wordt ook de zegetocht van The Sessions: op het Sundance Festival wordt de film voor zes miljoen dollar door Fox Searchlight opgepikt en hij kaapt er twee keer prijzen weg - publieksprijs en speciale juryprijs voor de acteurs.
John Hawkes, bekend van Winter's Bone, brengt niet alleen een fysiek indrukwekkende vertolking. Hij sleept je ook mee in de intieme gevoelswereld van O'Brien. Maar behalve zijn opmerkelijk levensverhaal, is The Sessions ook het portret van nog een andere bijzondere persoonlijkheid: Cheryl Cohen Greene, de sekstherapeute die O'Brien via een aantal sessies in de geheimen en het plezier van seks inwijdt. Cheryl wordt vertolkt door Helen Hunt.
Geen penis
Het is alsof er een speciaal aura rond Hunt hangt, zo straalt ze in de film. Haar Oscarnominatie voor Beste vrouwelijke bijrol wist ze deze keer niet te verzilveren maar als Hunt tussen een film uit haar filmografie zou moeten kiezen waarvan ze wil dat hij niet vergeten wordt, dan hoort The Sessions er zeker bij. "Ik houd mijn kleren publiekelijk liever aan maar in deze film wilde ik per se meespelen", aldus Hunt. "Het is niet de eerst keer dat ik iemand speel die echt bestaat of bestaan heeft. Gewoonlijk helpt het je als je die persoon ook kunt ontmoeten. En van Cheryl kreeg ik niet alleen informatie over haar job en manier van werken maar ze was ook zo extravert en enthousiast en ze had een totaal gebrek aan schaamte.
"Er hing echt een aura rond haar en ik heb daar een beetje van proberen te stelen. Tegelijk: seks is iets tijdloos en we worstelen er allemaal mee of hebben er mee geworsteld. Ergens wil de film ook zeggen dat je je op je gemak moet voelen met je eigen lichaam. Ik zeg niet dat we allemaal nood hebben aan seksuele begeleiding maar de film toont hoe seks verondersteld hoort te zijn: geïmproviseerd, onnozel, mooi en spannend."
Cohen Greenes aanpak is gegroeid uit het werk van William Masters en Virginia Johnson, twee onderzoekers wier theorieën en overtuigingen populair waren in het San Francisco van de jaren zestig. "Hun redenering hield steek", verduidelijkt Lewin die bewust geen penis in beeld bracht om een NC-17 stigma - de vroegere X-quotering - te vermijden.
"Met ernstige seksuele vraagstukken bezig zijn en er alleen maar over praten, dat is zoals iemand leren autorijden door hem een boek over auto's te geven. Al ga je wel ver als je fysieke betrekking met een klant hebt terwijl je ook nog om hem geeft. Dat is het grote verschil met prostitutie. Plus het feit dat deze therapeutes nota's bijhouden (lacht). Maar het gaat inderdaad verder dan de normale grenzen van het menselijke gedrag. Daarom is het beroep op een bepaald moment ook in diskrediet geraakt. Maar Cheryl is iemand die groter dan het leven is, ook al zal ze zelf zeggen dat er niets speciaal aan haar is."
O'Brien was ook een diepgelovig iemand. Voordat hij door Cheryl ontmaagd gaat worden, wil hij eerst de zegen van een priester. "Dat kon ik er niet uitlaten", aldus Lewin. "Ik respecteer niet altijd de religieuze overtuiging van mensen maar in O'Briens geval wel. Zijn religie was een soort metgezel in zijn eenzaam leven. Hij wilde van zijn ontmaagding ook een spirituele beleving maken. Al geef ik toe dat hij veel geluk gehad heeft door op een soort hippiepriester te vallen die niet aan het dogma gebonden was. Het minste wat ik nu uit de film hoop te slepen, is een pauselijke ridderorde."