Discrimineren in de naam van God
Nu de strijd tegen het homohuwelijk verloren lijkt, probeert conservatief Amerika het met iets nieuws. Een omstreden wet in de staat Indiana, die 'de religieuze vrijheid' beschermt, is volgens tegenstanders een doortrapte manier om holebi's te discrimineren. Er komt protest uit alle hoeken van de samenleving.
"Gouverneur, Indiana verkeert in een sfeer van crisis. En de situatie is veel dramatischer dan u lijkt in te zien. U moet nu handelen met moed en wijsheid." De voorpagina van The Indianapolis Star - de belangrijkste krant in deze noordelijke staat - wond er gisteren geen doekjes om. Onder de titel 'Fix This Now' en met de hashtag WeAreIndiana riep het dagblad de Republikeinse gouverneur Mike Pence op om de wet die hij vorige week ondertekende, aan te passen. Die wet - de Religious Freedom Restoration Act - is in een paar dagen uitgegroeid tot een fel bevochten frontlijn tussen progressief en conservatief Amerika.
Nochtans vaardigt de wet niet zozeer een verbod uit. Ze laat individuen en bedrijven wel toe om bepaalde handelingen of diensten te weigeren als die indruisen tegen hun religie. En dat zet volgens tegenstanders de deur wagenwijd open voor openlijke discriminatie van holebi's. Bloemisten, fotografen en huwelijksplannerskunnen voortaan homoseksuele klanten de deur wijzen. Werkgevers kunnen zelfsweigeren holebi's in dienst te nemen, gesteund door de harde letter van de wet.
Fout geïnterpreteerd
Klopt niet, zo antwoorden Pence en andere voorstanders van de wet. Zij willen gewoon "de religieuze vrijheid van burgers garanderen". Bovendien zijn er gelijkaardige wetten in negentien andere Amerikaanse staten, die allemaal voortborduren op een federale wet uit 1993.
Volgens Pence, een mogelijke Republikeinse presidentskandidaat, is de wet moedwillig fout geïnterpreteerd. "Ik verafschuw discriminatie. Mocht een restauranteigenaar een homokoppel weigeren te bedienen, dan zou ik daar niet langer eten", schreef hij in een opiniestuk in The Wall Street Journal. Republikeinse leden van het deelstaatparlement in Indiana zijn intussen bereid om de wet 'te verduidelijken', en te tonen dat discriminatie 'uitgesloten' is. In Arkansas stemmen ze deze week overigens ook hun versie van Religious Freedom Restoration Act.
Het protest tegen de Religious Freedom Restoration Actbegint inmiddels ongeziene proporties aan te nemen. Hillary Clinton voelde zich 'diep triest', Miley Cyrus noemde Mike Pence een 'asshole' op Twitter en de Democratische burgemeesters van San Francisco en Seattle hebben aangekondigd alle gesubsidieerde reizen naar Indiana te schrappen.
De kritiek komt ook uit onverwachte hoek. Negen van de belangrijkste CEO's in Indiana waarschuwden gouverneur Pence in een brief voor de nefaste gevolgen van de wet. Jeremy Stoppelman, de oprichter van de populaire recensiewebsite Yelp, liet weten dat het 'ondenkbaar is' dat zijn bedrijf nog langer actief zal zijn in staten die discriminatie aanmoedigen. Overal in Indiana verschijnen stickers op etalages met daarop 'This Business serves Everyone'. Zelfs de organisatie van een druk bekeken basketbalwedstrijd - The Final Four - bekijkt of ze het sportevenement van deze zaterdag niet naar een andere staat kan verplaatsen.
Sportfederaties en ondernemers in de bres voor holebirechten? Het toont aan hoe de geesten in de VS zijn gerijpt. Nog geen tien jaar geleden voerde staat na staat een verbod in op het homohuwelijk, vaak na een referendum, en was het aantal staten waar het wel legaal was op één hand te tellen. Vandaag mogen holebi's huwen in 37 staten en zegt zes op de tien Amerikanen geen problemen te hebben met het homohuwelijk. Eind deze maand behandelt het hooggerechtshof trouwens de vraag of een verbod op het same-sex marriage ongrondwettelijk is. Als de rechters oordelen van wel, dan is dat een mokerslag voor de conservatieven.
De strijd tegen het homohuwelijk heeft conservatief Amerika dus verloren. Daarom vrezen burgerrechtenbewegingen een verandering van tactiek. Onder het mom van religieuze vrijheid het holebi's zo moeilijk mogelijk maken, wat hun rechten op nationaal niveau ook zijn. Volgens Human Rights Campaign zijn er momenteel in 28 staten minstens 85 anti-holebiwetten in de maak of goedgekeurd.
Gaande van het verbieden van antidiscriminatiewetgeving (zie kaart), het steunen van bekeringstherapie (Oklahoma) tot het verbod op adoptie door homokoppels (Florida, Michigan en Alabama). Het doet akelig veel denken aan de decennialange segregatiewetten en wettelijke discriminatie van Afro-Amerikanen, lang nadat de slavernij werd afgeschaft en ze op papier gelijkwaardige burgers waren.
Lastige keuze
"We mogen nooit terugkeren naar die tijd. Amerika moet een land zijn van opportuniteiten voor iedereen", schrijft Apple-CEO Tim Cook in een opiniestuk in The Washington Post en op onze pagina twee. Sowieso plaatst het Republikeinse politici voor een lastige keuze, nu de strijd om het Witte Huis in 2016 is losgebarsten. Meer gematigden, zoals mogelijk presidentskandidaat Jeb Bush, lieten al weten de wet in Indiana te steunen.
"Het toont pijnlijk aan hoe gelijkberechtiging maar een eerste stap is", zucht Haven Herrin van Soulforce, een mensenrechtenbeweging die het gebruiken van religie door homofoben probeert te counteren. "Je kunt eeuwen van haat en achterdocht nu eenmaal niet in een paar jaar ongedaan maken. Onderdrukkers van minderheden zijn altijd heel creatief. Wetten stemmen is één zaak, het veroveren van hearts and minds duurt veel en veel langer."