Als de hoop op winst voor angst zorgt

Vier goals gescoord, drie binnengekregen. Een overwinning en een gelijkspel, dat zijn de feiten. Maar de plotseling emotionele Belg lijkt daar geen rekening meer mee te houden. In twee oefenwedstrijden zonder belang doorleefden de talloze supporters afgelopen week haast elke beschikbare emotie. Het kinderlijke enthousiasme, de sfeer waarin alles mag en helemaal niets moet, lijkt plots een relict uit het verleden. Iets waar 'wij' in 2014 nog wel mee voor de dag durfden te komen, maar vandaag al lang niet meer.

Dat zo'n onbenullige match tegen Noorwegen zondagavond alsnog moeizaam werd gewonnen, deed er eigenlijk niet toe. Alleen een galaprestatie - een goaltje of vier, vijf - hadden de gierende zenuwen kunnen kalmeren. Want in een land dat zo lang niets heeft gewonnen, dat maar al te vaak (onterecht) als failed state wordt weggezet en getroffen is door besparingen en sociale onrust, snakken de bewoners naar een lichtpuntje. Het bereiken van een kwartfinale, zoals op het WK in Brazilië gebeurde, is dat voor alle duidelijkheid niet (meer).

"Het is mooi dat de Belgen hoop koesteren", zegt opiniemaker en ex-marketeer Guillaume Van der Stighelen. "Maar met die hoop komt ook angst in de huizen terecht. Als je kansloos bent, dan kan het alleen maar tof zijn. Nu kunnen wij die beker gewoon winnen." Zelf kijkt hij daarom niet echt uit naar de Franse avonturen van de Rode Duivels. "Ik zou zulke matchen het liefst onder volledige narcose beleven. Maak mij maar wakker als het gedaan is. Ik kan gewoon niet goed tegen de spanning."

Heeft dat misschien te maken met de hogere verwachtingen? Nederlanders proberen al enkele weken hun mentaliteit te exporteren naar het zuiden. En alle moeite lijkt niet helemaal tevergeefs. Terwijl de Belgen tot nu toe alleen Europees kampioen waren in het uiten van de olympische gedachte, duikt nu steeds vaker een Hollandse instelling op. "Wij gaan dat EK toch eventjes winnen?" klinkt het. Een sentiment dat hand in hand gaat met de steeds toenemende commercialisering. Je kunt vandaag geen boodschappen meer doen zonder over vlaggen, rode pruiken, spiegelhoesjes, kindershirts, teenslippers of speciale bierglazen te struikelen. De eenvoud van weleer is allang vergeten.

Een EK heeft geen logica

"Voor de marketeers en winkelketens is dat natuurlijk mooi nieuws", zegt commentator en analist Frank Raes. "Werkelijk alle commercials, van banken tot kousen, zijn aan de Rode Duivels gekoppeld. Ik vind dat gevaarlijk, omdat het absoluut niets zegt over onze kansen. Iedereen verwacht dat we kampioen worden simpelweg omdat iedereen zegt dat we het gaan worden. Maar het gaat hier niet om een film of een tv-serie. Een EK is geen Borgen. Er zit niemand achter de schermen die een logische opbouw heeft verzonnen. Niemand heeft het in de hand."

Ook bondscoach Marc Wilmots niet. Onze defensie gaat gebukt onder de blessurezorgen, terwijl de aanval het moet hebben van ingevingen. Er zit, zo stellen de analisten in koor, geen balans in het team. De automatismen, die snel en scherp combinatiespel mogelijk moeten maken, ontbreken volledig. En het is veel te laat om daar nog iets aan te veranderen.

"Het zou mij verbazen als dit nog goed komt, al hoop ik natuurlijk van wel", zegt de Nederlandse expert Aad de Mos, die in de jaren 80 als coach succes oogstte bij KV Mechelen. "Als je sommige verdedigers ziet voetballen, tjonge jonge. Die lijken er gewoon geen zin in te hebben. Je moet ook door de hype prikken. Als je speelt zoals tegen Noorwegen en Finland, dan straffen Italië en Zweden dat af."

Bibberend verliezen

Toch gaan, zo stelt het kruim van het Belgische en Nederlandse analistengilde in koor, de Duivels de groepsfase zeker overleven. Maar waar de trein uiteindelijk stopt, daar zijn de meningen over verdeeld. De Mos ziet België "bibberend verliezen in de kwartfinale", oud-doelman en -international Geert De Vlieger houdt het "op een halve finale". Geen enkele expert durft te gokken op de titel. Van der Stighelen geeft in het geheel geen prognose. Hij gelooft absoluut niet in voorspellingen.

"Al heb ik die underdogpositie altijd een onnozele Belgische en Vlaamse houding gevonden. We gaan naar zo'n toernooi om te winnen en als we verliezen, moeten we niet zagen. Uiteindelijk brengen de 23 verliezers op zo'n toernooi vreugde in het leven van die ene groep winnaars, juist omdat ze zich lieten verslaan."

Een gedachte om ons mee te troosten als het zou misgaan, geeft Van der Stighelen aan. "Maar laten we hopen dat de rest van Europa ons nu die vreugde bezorgt. We hebben het nodig."