Ruzie om eilanden laait op bij herdenking invasie Japan
Uitgerekend op de dag dat Japan en China stilstonden bij een van de gevoeligste historische episodes in hun onderlinge betrekkingen, het Mantsjoerije-incident op 18 september 1931, laaide de ruzie over een groep onbewoonde eilandjes in de Oost-Chinese Zee weer hoog op.
Nadat de Chinese regering zich bij Tokio had beklaagd over twee Japanners die een eilandje zwemmend hadden bereikt, stuurde Peking gisteren zeker tien patrouilleschepen naar de wateren bij de betwiste eilanden.
China, dat vorige week ook patrouilleschepen stuurde, dreigde bovendien met 'volgende stappen'. Wat deze stappen precies inhouden, is niet helemaal duidelijk. Japan en China hebben al jaren ruzie over de eilanden. In Japan zijn ze bekend onder de naam Senkaku-eilanden, China noemt ze Diaoyu. De eilanden zijn klein, maar strategisch gelegen en rijk aan gas en olie in de zeebodem.
Japan nationaliseerde de eilanden vorige week door ze van hun particuliere eigenaar te kopen voor omgerekend ruim 20 miljoen euro. Dat is zeer tegen de zin van China, dat de koop illegaal noemde. Peking zei dat ze de eilandjes zou gaan verdedigen.
Dit leidde de afgelopen dagen tot felle anti-Japanse protesten in diverse Chinese steden. Uit een peiling van het Guangzhou-opiniecentrum blijkt dat 90 procent van de Chinezen de aankoop van de eilanden door Japan beschouwt als een aanslag op de Chinese soevereiniteit.
Daarnaast wenst 80 procent dat China militair reageert op de Japanse provocaties rond de eilanden. Peking heeft al gedreigd een handelsoorlog te beginnen tegen Japan.
Als gevolg van de felste anti-Japanse rellen in tientallen jaren hebben de Japanse autobouwers Toyota, Honda, Nissan en Mazda deze week hun productie in China deels stilgelegd. Ook Japanse elektronicabedrijven als Panasonic en Canon hebben bekendgemaakt hun productie in China enkele dagen te staken.
Dat het conflict over de eilanden iedere keer hoog oplaait, heeft echter ook te maken met het bittere en nog altijd niet verwerkte oorlogsverleden van beide landen. Twee grote gewapende conflicten vochten China en Japan met elkaar uit. De Eerste Chinees-Japanse Oorlog (1894-1895) ontbrandde vanwege een onenigheid over Korea. Japan verraste de wereld door China te vernederen. De Tweede Chinees-Japanse oorlog werd uitgevochten tussen 1937 en 1945, toen de Japanners gedwongen werden tot een overgave.
Aan de basis van de tweede oorlog tussen de Chinezen en de Japanners lag het gisteren herdachte Mantsjoerije-incident. Mantsjoerije diende sinds de eerste Chinees-Japanse oorlog als bufferstaat tussen Japan en China. Op 18 september 1931 werd ten noorden van de stad Moekden een spoorlijn opgeblazen die eigendom was van een onderdeel van de Japanse overheid. Japan, dat volgens veel historici zelf achter de aanslag zat, gaf Chinese nationalisten de schuld, viel Mantsjoerije binnen en vestigde er een jaar later de Japanse vazalstaat Mantsjoekwo.
Het incident leidt vooral in China, dat zichzelf nog altijd ziet als slachtoffer van Japan, tot hoogoplopende emoties.