Raad van State valt tussen twee stoelen

De vergunning van een tramlijn die bijna was aangelegd vernietigen, opnieuw wapens in Antwerpse etalages toestaan, het ontslag van een ambtenaar die vijf jaar lang spijbelde ongedaan maken. De Raad van State maakte zich de afgelopen tijd niet altijd populair. Ook niet bij burgers.

Nochtans werd het rechtscollege in 1947 opgericht om burgers te beschermen tegen verkeerde overheidsbeslissingen. Andere rechtbanken voelden zich op dat moment niet altijd geroepen om in te gaan tegen de grote boze overheid. "De meeste rechtbanken durven dat ondertussen zonder schroom", stelt hoogleraar administratief recht David D'Hooghe.

De vraag is dan ook of een rechtsorgaan zoals de Raad van State nog langer nodig is. Het argument dat de Raad veel te traag handelt, wordt stilaan weggewerkt, maar dan nog zijn er bijkomende argumenten voor een afschaffing van het rechtscollege.

Al doet de Raad van State alleen uitspraken over de wettelijkheid of de gevolgde procedures van zaken, hij wordt bijvoorbeeld toch voor de kar van ontevreden burgers gespannen. Wie een goede advocaat onder de arm neemt, vindt volgens tegenstanders wel altijd een procedurefout om zo misschien werken die een buurtbewoner storen stil te leggen.

"Het klopt dat er soms dossiers binnenlopen waarmee burgers eigenlijk iets anders willen verkrijgen, maar wij zijn er voor elke burger", zegt woordvoerder Luc Hellin. Maar dat de Raad van State zich uitsluitend mag uitspreken over wettelijkheid, weerhoudt ook partijen om hem in te schakelen. Zo vocht het Gentse OCMW de vernietiging van zijn taalrichtlijn recentelijk niet aan. De Raad zou toch niet over de grond van de zaak oordelen.

"De raad vernietigt inderdaad soms beslissingen voor een ogenschijnlijke pietluttigheid of voor een procedurefout, maar dat wil niet zeggen dat ze daarom niet over de grond van de zaak gaat", vindt D'Hooghe. "Je kunt je er inderdaad vragen bij stellen of het nog mogelijk is om grote projecten te realiseren zonder procedures te breken, maar het is niet de Raad die de procedures vastlegt." Dat de Raad van State vaak zo streng overkomt, heeft volgens Hellin ook te maken met zijn bevoegdheden. Want gulden middenwegen, die bestaan er niet. Wanneer de overheid in haar beslissing de wet niet volgde, wordt de beslissing vernietigd of geschorst. That's it. Geen ruimte voor eventuele aanpassingen om toch in regel te zijn hier. "Als een wet wordt geschonden, is het bijna wiskundige logica wat de uitspraak zal zijn", reageert Hellin.

Tegenstanders

Hij voedt daarmee de tegenstanders, die de bevoegdheden van de Raad van State liever ontbinden en verdelen over andere rechtbanken en hoven. Zij mogen wel schadevergoedingen uitkeren of minder drastische maatregelen opleggen aan de overheid. Maar in zo'n scenario dreigt de kennis die de Raad van State opbouwde volgens zijn verdedigers verloren te gaan. Toch maar niet afschaffen dan? Voorstanders van de Raad van State vinden alleszins dat het rechtscollege net meer bevoegdheden moet krijgen. Minister Annemie Turtelboom (Open Vld) stelde al voor de Raad ook schadevergoedingen aan burgers te laten uitkeren. Minister-president Kris Peeters (CD&V) bekijkt de mogelijkheid dat de Raad niet meteen tot een vernietiging van de beslissing moet overgaan.

Opvallende uitspraken Raad van State

Vlaams Belang mag zijn dotatie houden na een reeks uitspraken van de kopstukken in 2006

Ontslag van een personeelslid van stad Antwerpen dat vijf jaar lang spijbelde is ongeldig

Antwerpse wapenhandelaars mogen opnieuw wapens in de etalage leggen

Vergunning van tramlijn tussen Deurne en Wijnegem die bijna klaar was, werd geschorst

Gentse nachtwinkels mogen ook tijdens de Gentse Feesten na 1u alcohol verkopen