Frankrijk duwt de Gauloises uit

Bengelde bij Franse intellectuelen in het verleden steevast een Gauloise aan hun lippen, dan is het land van Voltaire nu vast van plan de strengste rookwetgeving ter wereld door te voeren. Met een stevig antirookplan wil het land de tienduizenden tabaksdoden per jaar terugdringen.

Verpakkingen moeten in de toekomst volkomen neutraal zijn. Geen flitsende kleuren of merknamen meer, enkel grote gezondheidswaarschuwingen en foto's van zwartgeblakerde longen en kankerpatiënten. Alle pakjes moeten dezelfde grootte hebben, hetzelfde kleur en dezelfde vorm.

Autobestuurders en passagiers zullen geen sigaret meer mogen opsteken in het bijzijn van kinderen jonger dan twaalf. Ook in de speeltuinen van openbare parken mag niet langer gerookt worden. Verder wordt ook de reclame van e-sigaretten aan banden gelegd, vooraleer er een compleet verbod komt in 2016. Frankrijk gaat daarmee Australië achterna, die eerder gelijkaardige wetten stemde.

"In Frankrijk roken 13 miljoen op dagelijks basis", verdedigt de minister van Volksgezondheid Marisol Touraine haar beleid. "En de situatie wordt er alleen maar slechter op. Het aantal rokers neemt toe, zeker bij jongeren. We mogen niet accepteren dat tabak elk jaar 73.000 slachtoffers maakt. Dat is alsof er elke dag een vliegtuig crasht met 200 mensen aan boord."

Hoewel in België in verhouding meer mensen sterven aan de gevolgen van roken - 14 à 15.000 per jaar - is de urgentie hier een pak minder groot. In de formateursnota komt enkel een hervorming van de accijnzen aan bod. Andere maatregelen zijn er niet.

"In ons land is de voorbije tien jaar niets gebeurd om roken aan te pakken", zegt Paul Van den Meerssche, hoofd van de inspectie FOD Volksgezondheid. "De laatste initiatieven dateren van toen Rudy Demotte (PS, SV) nog minister van Volksgezondheid was. Daarna is het stil gebleven."

Het rookverbod in cafés kwam er pas in 2011. "Maar dat kwam er niet op initiatief van de regering", benadrukt Van den Meerssche. "Het verbod werd ingevoerd na een arrest van het Grondwettelijk Hof, dat de uitzonderingen op het rookverbod vernietigde."

Met resultaat

Nochtans leveren al die maatregelen wel degelijk iets op. De hogere prijzen, het rook- en reclameverbod hebben het aantal rokers in ons land de voorbije jaren licht doen dalen. Het percentage rokers in België is van 25 procent in 2004 gedaald tot 21 procent in 2008. In Vlaanderen liep het aantal rokers bij 17 à 18-jarige meisjes terug van 30 procent in 1998 tot 12 procent in 2010. Bij jongens daalde het in dezelfde periode van 31 tot 19 procent.

Maar de cijfers zouden dus nog een pak beter kunnen. "Het belangrijkste is de prijs", legt Van den Meerssche uit. "In vergelijking met onze buurlanden is de prijs van sigaretten en van roltabak hier schandalig laag. In Nederland is het anderhalve keer duurder, in Frankrijk dubbel zo duur en in Groot-Brittannië gaat het zelfs om een drievoud."

Luk Joossens van de Stichting Tegen Kanker beaamt. "Een duidelijke prijsverhoging zou een belangrijk verschil maken, zeker bij jongeren. Maar de overheid heeft in het verleden altijd gekozen voor een gelijkelijke prijsstijging. Tien of twintig cent extra haalt bij volwassen rokers weinig uit."

Ook neutrale verpakkingen hebben een impact op het rookgedrag. In Australië is het aantal dagelijks rokers gedaald van 15,1 procent in 2010 tot 12,8 in 2013. Daar mogen sinds december 2012 sigaretten alleen nog maar in neutrale verpakkingen worden verkocht.

"Tabaksfabrikanten beseffen maar al te goed dat ze jongeren kunnen lokken met originele verpakkingen", zegt Van den Meerssche. "Ondanks de waarschuwingsteksten of foto's slagen ze erin vaak mooie of speciale doosjes af te leveren. Ze zijn ongelooflijk creatief."

Willen we het aantal tabaksdoden in ons land terugdringen, dan moeten er dringend maatregelen komen, vinden beide experts. "Wat in Frankrijk op tafel ligt, is exact wat wij nodig hebben", benadrukt Joossens.