Klassieke muziek TROOST

"Dank @Klararadio voor cultuuroase die mensen verenigt & even de barbarij doet vergeten ‪#klaratop100", tweette minister-president Geert Bourgeois afgelopen week. Ook professor Petra De Sutter luisterde naar Klara's Top 100: "hartverwarmend in beklemmende tijd".

Klara's jaarlijkse lijst van de 'allermooiste muziek van het universum' kreeg afgelopen weekend een nieuwe dimensie door de verhoogde terreurdreiging. Evenementen werden afgelast, het publieke leven stil gelegd en mensen bleven binnen, aan hun radio gekluisterd om met de schoonheid van klassieke muziek even de boze buitenwereld te vergeten.

Voor het eerst in lange tijd was de nummer één van de Klara Top 100 geen compositie van Bach maar wel Pergolesi's Stabat Mater. "Dat mocht ook wel eens. Het was bijna een mop geworden, altijd Bach bovenaan", vindt Chantal Pattyn, netmanager van Klara.

Dat de Top 100 een nieuw gezicht heeft gekregen komt door de veranderde stemmodule. Zo konden luisteraars sinds dit jaar uit drie, op gemoed gerangschikte lijsten telkens drie werken kiezen en zo stemmen voor hun favorieten. Ook mochten ze eigen suggesties doen, waardoor de Top 100 dit jaar opmerkelijk veel nieuwkomers bevatte zoals Onvoltooid landschap van de Vlaamse Maarten Van Ingelgem.

Die grotere participatie zorgde ervoor dat Bach van zijn troon gestoten werd - 'Erbarme dich' uit zijn Mattheuspassie staat nu op twee - door het Stabat Mater van de Italiaanse barokcomponist Pergolesi. Voor zijn compositie op de liturgische tekst over de smarten van Onze Lieve Vrouw koos Pergolesi voor een intieme bezetting van twee hoge, dicht tegen elkaar aan schurende stemmen, begeleid door enkele strijkers.

Stuk vol smart

Stephan Moens, klassiekemuziekkenner en -journalist bij deze krant, staat er niet van te kijken dat de Klara-luisteraars dit emotionele muziekstuk wel weten te smaken. "Al van bij zijn compositie in de achttiende eeuw was Pergolesi's Stabat Mater enorm populair, ook Bach heeft het toen bewerkt. Eén luisterbeurt volstaat om te weten waarom het zo geliefd is; het is een echte tranentrekker die niemand onbewogen laat."

Dat zo'n stuk vol smart op nummer één staat in deze bange dagen is uiteraard een ongewilde samenloop van omstandigheden, maar toch ook niet geheel toevallig. De top tien van Klara's Top 100 is altijd een tranendal: zo bevinden zich daar naast de goed vertegenwoordigde Mattheuspassie van Bach onder andere ook Miserere van Gregorio Allegri en Spiegel im Spiegel van Arvo Pärt; allemaal composities die vlotjes vochtige ogen opwekken.

Volgens Pattyn zegt het veel over de behoeftes van haar luisteraars. "Dit is muziek die heel intens en tegelijk erg mooi is; mensen kunnen zich er emotioneel mee verbinden. We merkten al na de aanslagen in Parijs van afgelopen week hoeveel nood er was aan Klara, dat is nu enkel toegenomen. Het was alsof de Klara Top 100 het enige was dat overeind bleef dit weekend. Als de wereld vierkant draait, is er een enorme behoefte aan schoonheid."

"Veel mensen houden niet per se van klassieke muziek, maar eerder van de troost die ze kan bieden", meent Moens. "Niet toevallig worden de populairste klassieke muziekstukken veelal op begrafenissen gespeeld."

De dankbare reacties van luisteraars op sociale media logen er niet om: "hartverwarmende uren", "schoonheid als tegengif tegen haat", en "muziek als universele taal, het perfecte antwoord op een terreurdreiging".

Klara's Top 100 kwam precies op het juiste moment, alle terreur ten spijt.