Het stuift tussen Van Basten en Cruijff
Voetbalfenomeen Johan Cruijff gedraagt zich bij Ajax als een echte dictator. Marco van Basten opent nu als eerste zijn mond en tast zo Cruijffs heiligheid aan. 'Dat hij dit durft, betekent dat de macht van Cruijff tanende is.'
"Het Plan-Cruijff is één grote komedie. Hij heeft trainers laten ontslaan, voorzitters weggestuurd en de raad van commissarissen omvergegooid. Het ging zoals hij wilde dat het zou gaan en wat is nu het resultaat?" Dat zijn woorden uit de column (Voetbal Internationaal) van ex-sterspeler Marco van Basten, ooit nog trainer van Ajax en nu assistent-coach van de nationale ploeg. Het is een ongeziene sneer naar voetbalicoon Cruijff en deed dan ook stof opwaaien in Nederland. Cruijff bekritiseren, gebeurt niet.
De reden achter Van Bastens kritiek is de zogenaamde 'Fluwelen Revolutie', een plan dat Cruijff in 2010 al introduceerde. Cruijff zag - toen nog als lid van de raad van commissarissen (RvC) van de ploeg - zijn Ajax slecht presteren en stelde een plan op. In een notendop: geen dure aankopen meer en vooral een betere doorstroom van jeugdtalent van eigen bodem. Maar ook: het hele bestuur buitengooien en vervangen door jaknikkende oud-Ajacieden.
Dat Van Basten nu opeens zijn ongenoegen uit, vindt voetbalchroniqueur Henk Spaan - met vier voetbalboeken, columns voor Het Parool en de oprichting van voetbaltijdschrift Hard Gras op zijn palmares een grootheid in Nederland - niet opmerkelijk. "Van Basten loopt al heel lang met deze gedachte rond", zegt hij. "En laatst verscheen de documentaire De toekomst van Ajax op FOX Sports, waarin de jeugdwerking van Ajax zich op de borst klopte. Ik vermoed dat Van Basten dan in zijn pen is gekropen."
Pure intimidatie
De Fluwelen Revolutie van Cruijff zette in vijf jaar tijd dan ook nogal wat kwaad bloed. "Cruijff heeft aardig wat mensen weggetrapt, onder wie ook bekwame mensen", zegt Spaan. "Hij heeft de hele raad van Ajax via een kort geding weggewerkt, wat gebeurde in overleg met Jaap de Groot, chef sport van krant De Telegraaf." Dat is Cruijffs vaste spreekbuis. "Die krant publiceerde een pagina waarop de Ajax-bestuursleden met een zwart kruis waren doorgestreept. Pure intimidatie."
Bij Ajax houdt iedereen zijn mond. "Talloze mensen bij Ajax denken zoals Van Basten, maar zeggen het niet", verklaart Spaan. "Cruijff beschikt over een soort van heiligheid. Een tijd terug heb ik gesproken met iemand van de medische staf. Hij was bij Ajax vertrokken uit ongenoegen. Toen ik hem vroeg om zich erover uit te spreken, zei hij kordaat: 'Nee, never, nooit. Als je tegen Cruijff ingaat, is je carrière over.'"
Dat uitgerekend Marco van Basten, ooit de poulain van Cruijff, zijn nek uitsteekt, komt volgens Spaan omdat de relatie tussen beide heren vier jaar geleden verzuurde. Cruijff zou toen de toekomstige aanstelling van Van Basten als directeur van de RvC van Ajax hebben getorpedeerd, omdat hij inzag dat die niet naar zijn pijpen zou dansen. "Dat Van Basten deze klacht nu neerschrijft, wil zeggen dat de macht van Cruijff tanende is", zegt Spaan.
Cruijff heeft ondertussen ook al gereageerd op de column. Hij wimpelt zijn dictatuur af door erop te wijzen dat hij geen positie bekleedt bij Ajax. "Dat is zeer bewust om van buitenaf invloed uit te oefenen", zegt Spaan. Verder wimpelt Cruijff Van Basten af als een gefrustreerde assistent-coach van het falende Oranje-elftal. Spaan vindt die reactie "eentje van de straat".
Doorwinterde voetbalkenners fluisteren 'eindelijk', de gemiddelde liefhebber ligt er niet wakker van. Ajax is de meest geliefde én gehate ploeg van Nederland. "Als er daar stront aan de knikker is, dan lachen ze in Eindhoven en Rotterdam in hun vuistje." De meerderheid van de diehards lijkt Cruijff te steunen. "Het is zijn charisma. Ik denk dat velen van hen nooit Cruijff hebben zien spelen - daar zijn ze te jong voor. Maar als voetballer was hij goed. Héél erg goed."