Topbanken sjoemelen via chatrooms
Vijf van 's wereldse grootste banken gaan met de billen bloot in een zaak waarbij ze de koers van de euro en de dollar samen manipuleerden. Het schandaal, waarbij banken nu 4,8 miljard euro moeten betalen bovenop eerdere boetes, laat zien hoe onfris het eraan toe gaat achter de schermen van de internationale bankwereld.
Heel veel fantasie hadden ze niet, en veel scrupules ook al niet, de medewerkers van concurrerende banken die met elkaar communiceerden via een chatkanaal. Als alias voor het onderling manipuleren van muntkoersen kozen de traders voor 'the three musketeers' of 'One team, one dream'. De medewerkers zijn zogeheten FX-traders, handelaars in buitenlandse valuta, die werken voor grootbanken Citi, JP Morgan, Barclays, UBS en RBS.
De handel in buitenlandse valuta is gebaseerd op het kopen van één valutasoort en het verkopen van een andere. Een handel waarmee gigantische hoeveelheden geld te verdienen zijn. In de Forex-markt gaat volgens financieel nieuwsagentschap Bloomberg dagelijks gemiddeld 4,7 biljoen euro om. Met Forex - afkorting voor foreign exchange - kun je valuta verhandelen en geld verdienen (of verliezen) door (verkeerd) te voorspellen welke valuta binnen een bepaald tijdsbestek in waarde zal stijgen ten opzichte van een of meerdere andere valuta. Grote banken houden zich daar 24 uur op 24 heel actief mee bezig en maakten daarover illegale afspraken met elkaar. Dat raakte bekend na onderzoek door beursautoriteiten in de VS en Europa.
'Het kartel' en 'The Players'
Het grootscheepse onderzoek, dat de periode tussen 2007 en 2013 bestrijkt, toont hoe medewerkers van concurrerende banken met elkaar communiceerden via chatrooms. In een chatkanaal verwijst een van de handelaars naar hun groep met de naam 'the three musketeers', terwijl hij er 'we sterven samen' aan toevoegde. Een groep doopte zichzelf 'het kartel' in chatrooms waar ze in codetaal afspraken maken over de muntkoersen. Een andere groep noemde zichzelf 'The Players'.
Uit de chatsessies van 'het kartel' blijkt onder meer dat een trader van Barclays verwoede pogingen ondernam om toe te treden tot het selecte groepje traders. Hij ging akkoord met een proefperiode van één maand en werd uiteindelijk aangenomen, tot de club van chattende bankiers in 2012 ontbonden werd.
Handelaars in het buitenland werden niet tot de 'voor geïnviteerden alleen'-club toegelaten, zo spraken ze onderling af. "Hoe minder concurrentie, hoe beter." Uit de communicatie blijkt ook hoe weinig scrupules de betrokken handelaars hadden. Zo spanden de bankiers samen tegen hun eigen klanten. In de chatkanalen gaven de handelaars aan elkaar door hoe groot de orders waren die ze zouden plaatsen in een bepaalde munt en welke orders en prijzen ze doorgaven aan hun klanten. Ze logen ook tegen klanten over de beslissingen die ze namen in hun naam.
Ook gewone burgers slachtoffer
Volgens de Amerikaanse autoriteiten die het dossier bekeken, waren er medewerkers van Barclays die de prijzen voor eigen klanten verhoogden. Ze zagen daar geen graten in 'zolang de klant maar niet in vraag stelde of de transactie wel een goed idee was'. Door hun afspraken raakten de banken sowieso veel mensen. Gewone burgers die naar het buitenland gingen, kregen een minder voordelige wisselkoers en beleggers die rechtstreeks of onrechtstreeks geld stopten in producten van een van de banken, zagen geld verdwijnen.
Sinds het schandaal uitlekte, hebben verschillende banken stappen ondernomen om de chatkanalen aan banden te leggen of te laten verdwijnen. Gisteren raakte bekend dat de betrokken banken schuldig pleiten in de zaak en een boete zullen betalen die gezamenlijk oploopt tot 4,8 miljard euro. Daarmee komt het totale bedrag van de boetes in de zaak op 8 miljard euro.
Velen betwijfelen sterk of die boetes groot genoeg zijn om het gedrag van banken echt te veranderen. De boetes doen de banken best wel pijn, maar doen ze niet bloeden. In een officiële reactie bij de schuldbekentenis liet Antony Jenkins, CEO van Barclays, weten dat het frustrerend is dat bepaalde individuen de bank en de hele industrie in diskrediet gebracht hebben.