Russische oorlogsvloot intimideert Europa

Op het Kanaal moesten veerboten en vrachtschepen gisteren even baan ruimen voor een echte oorlogsarmada. Het Russische vliegdekschip Admiraal Koeznetsov, dat bewapend is met onder meer 12 Su-33-gevechtsvliegtuigen en evenveel kruisraketten, voer onder begeleiding van een slagschip, twee destroyers, een aanvalsduikboot en een aantal bevoorradingsschepen naar het nauw van Calais. Ze werden geschaduwd door Britse destroyers en het Belgische fregat Leopold I, dat deel uitmaakt van een NAVO-patrouille.

In de late namiddag waren de Russische schepen te zien vanop de White Cliffs van Dover. Een signaal dat kan tellen. Zelfs tijdens de Koude Oorlog waagden de Russen zich niet zo dicht bij de Britse kust. De Russische flottielje stoomt naar de Middellandse Zee, waar ze ingezet wordt voor het eindoffensief tegen de rebellen in Aleppo. Maar vanuit militair-strategisch oogpunt hebben de Russen dit schip daar niet voor nodig. Ze kunnen ook extra vliegtuigen sturen naar hun Syrische luchtmachtbasis nabij Latakia. De werkelijke bedoeling van de machtsontplooiing is vooral om de EU te intimideren.

Terwijl de Su-33's van de Koeznetsov boven de Noordzee gevechtssimulaties uitvoerden (in vliegtijd op een steenworp van Brussel) zat net de Europese Raad van staats- en regeringsleiders bijeen om zich te beraden over nieuwe sancties tegen Moskou. Er werd overwogen om de tegoeden te bevriezen van Russen die betrokken zijn in de strijd om Aleppo, waar Russische bommen volgens de Verenigde Naties ingezet worden voor oorlogsmisdaden.

Uiteindelijk vond de Raad geen unanimiteit, door bezwaar van Italië. Premier Renzi zei te vrezen dat nieuwe sancties een mogelijk vredesakkoord in de weg staan. Maar volgens waarnemers is hij ook bezorgd dat hun belangrijke handelsrelaties met Rusland geschaad zouden worden.

Het bleef in de Raad bij een scherpe veroordeling door Raadsvoorzitter Donald Tusk. "De EU overweegt alle mogelijke opties als de huidige gruweldaden aanhouden", zei hij. In één adem somde Tusk bezorgd de toename op van Russische bemoeienissen in Europa: schendingen van het luchtruim, desinformatiecampagnes ('burgerdoden door Belgische F-16's, MR), cyberaanvallen, inmenging in Europese politiek en daarbuiten (financiering van uiterst-rechtse partijen zoals AfD en FN, MR) tot het MH17-onderzoek. "Het is duidelijk dat Rusland een strategie volgt om de EU te verzwakken", besloot hij, terwijl de Koeznetsov het Kanaal invoer.

Volgens geostrategisch expert Jonathan Holslag (VUB) was de Russische ontplooiing in de Noordzee niet onschuldig. "Zij maakt deel uit van een ambitieuze Russische strategie om Europa uiteen te spelen en met heel Eurazië terug te keren naar het soort van harde machtspolitiek die wij kennen van in de negentiende eeuw", stelt hij. "Het ziet er misschien allemaal nog wat roestig uit, maar de slagkracht is er wel."

Verdeel-en-heerspolitiek

In een paper voor het vakblad Global Affairs voert Holslag aan dat Ruslands buitenlandpolitiek steeds meer gekenmerkt wordt door nationalisme en een slinkse strategie die het Westen uitspeelt tegen China, India, Turkije, en andere regionale machten waar Moskou pragmatische partnerschappen mee afsluit. "Daardoor heeft Moskou ruimte om het spel hard te spelen en gaat het nu volledig voor een verdeel-en-heerspolitiek, waarbij het sommige westerse landen intimideert en met anderen net de banden aanhaalt."

De Russische zeemacht zal volgens hem steeds meer ingezet worden als intimidatiewapen. Militair spierballengerol dat we tot dusver vooral zagen in de Baltische en Zwarte Zee zal in de toekomst meer voor onze kusten voorkomen. Gefinancierd met een reserve van 400 miljard dollar buitenlandse deviezen en een overschot op de lopende rekening van 5 procent werkt Moskou in het noordelijke Moermansk aan een nagelnieuwe aanvalsvloot.

"We moeten misschien niet vrezen voor een Russische invasie", stelt Holslag, "maar de Russische machtsopbouw dreigt Europa en zijn omgeving verder te destabiliseren."