Stadswandeling doorheen de verbeelding

De hoogste culturele daad die men kan stellen in Sint-Niklaas is deze plek verlaten". Zo para- fraseerde curator Stef Van Bellingen Tom Lanoye bij de eerste editie van Coup de Ville, drie jaar geleden. Hij gaf ermee aan dat een provincienest zijn plaats moet kennen en niet moet proberen om Gent of Antwerpen naar de kroon te steken. Deze tweede editie van Coup de Ville is nog iets bescheidener, want zonder de medewerking van Jan Hoet en zijn Documenta-kunstenaars. Toch blijft ze actueel. Op het parcours springen niet alleen bouwkundige elementen in het oog, je kunt ook niet naast de nieuw aangelegde Stationsstraat en de leegstaande winkelpanden kijken. Deze leegstandsproblematiek en de plaats van de auto zijn er vandaag hete hangijzers.

Wie van het station komt, vindt op zijn weg eerst Het Volkshuis, waarvan de art-deco-gelagzaal alleen nog voor vergaderingen wordt gebruikt. Maar tijdens Coup de Ville lijkt de socialistische beweging opnieuw haar gloriedagen te beleven. Op een videowall zien en horen we Harmonie De Toekomst uit Sint-Niklaas de 'Internationale' spelen. Maar dit zou geen werk zijn van Eric Joris en CREW als er geen manipulatie aan te pas was gekomen. De muziek is in verschillende tempi opgenomen en daarna samengedrukt tot eenzelfde tijdsspanne, waarbij op evenredige wijze de toonhoogte stijgt. Ook in de beweging van de muzikanten merk je ongerijmdheden en naargelang je je opstelt voor het scherm komt een andere hoek in beeld.

Kleedjes als kunst

Een steenworp verder treed je de luxueuze wereld binnen van wijlen textielbaron Edmond Meert. Hier zijn tapijten te zien die ontworpen zijn door Jan De Cock, Jan Fabre, Ilya en Emilia Kabakov, Anne-Mie Van Kerkhoven, Stefaan Dheedene en Joseph Felix Müller, op vraag van de voormalige tapijtenfabrikant en galeriehouder Mark Deweer uit Otegem. Ze worden geconfronteerd met sculpturen van de kunstenaars of naturalistische schilderijen uit de collectie Meert.

In het Koetshuis toont Thomas Bogaert nogmaals dat hij een patent heeft op hectische metafilmpjes met opzwepende muziek. Hij toont een met een Super 8-camera opgenomen filmpje van een beeldverslag van een paardenrace, een thema dat ook de moderne meesters boeide. Het resultaat is een springerige, kleurrijke, hijgerige en op een paar tellen na redelijk onscherpe loop, voortgejaagd door de muziek van de beatdichter-muzikant Daevid Allen.

Van Bogaert is ook werk te zien in de Stichting Jan Buytaert in de Apostelstraat, dat eveneens als info- en vertrekpunt fungeert. Ook hier kleeft aan de met verf bewerkte en met hars overgoten ansichtkaarten een vreemde nostalgie, in dit geval naar vakantieparadijzen uit de jaren zeventig. In het dubbelfilmpje dat hij hier projecteert, mis ik het schilderkunstige dat zijn filmwerk bijzonder maakt.

Voeten van de grond

Sofie Muller lijkt met haar drie hangende sculpturen in de Stationsstraat het vooropgestelde thema, Attracted by Another Level, te vertolken. Curator Van Bellingen gaf zijn wat vage thema invulling met een still uit Otto e Mezzo (1963) van Fellini. Het beeld toont de voet van een man die boven de grond zweeft, maar toch met een touw rond zijn enkel nog verankerd is met de aarde. De personages van Muller hebben de grond onder hun voeten verloren. Hun hoofden hangen ergens in de lucht, gevangen in een netwerk. Navelstrengschaartjes en kolfjes met bloedresten wijzen op het verloren contact in een wereld die steeds virtueler wordt.

In het Huis Janssens met zijn heemkundige verzameling eigende de Georgische Meggy Rustamova zich niet toevallig de Vlaamse neorenaissancekamer toe. Abstracte schilderijtjes die verwijzen naar de felgekleurde 'Te huur'-affiche kregen er een plaats, als herinnering aan de dag dat ze met haar moeder vanuit Brussel naar Sint-Niklaas kwam om een huis te huren (wat niet doorging). Uit de luidspreker klinken de veeltalige gezangen van de kunstenares, die haar veelvormige identiteit weerspiegelen. Verder in de straat zie je bordjes waarbij ze "Te huur" heeft getransformeerd in "Het uur". Eveneens in Huis Janssens heeft de Nederlander Lorenzo Quintanilla zijn gipsen sculpturen, die ogen als gesmolten klassieke beelden, naadloos geïntegreerd. En in de kapel projecteert de Duitse performancekunstenares Nadja Verena Marcin een video waarin ze in een vliegtuig dat loopings maakt de tekst debiteert van Nietsche met de uitspraak "God is dood".

Verborgen betekenissen

Wat verderop in de expozaal Zwijgershoek heeft Ben Benaouisse de schildersezels, bustes, beelden en voorwerpen die opgeborgen waren op de zolder van schilder Jan Buytaert uitgestald. Er zijn in dit Pavilion of Hidden Sculptures ook verborgen betekenissen: het eenarmige beeld buiten heeft iets met Congo te maken en de gipsen fragmenten van de reusachtige figuur herkent elke Sint-Niklazenaar als het bronzen beeld Het Woord, op de Grote Markt.

Niet te missen zijn de kamertjes die de Spaanse kunstenaar Carlos Aires heeft behangen met gemanipuleerde bankbiljetten. Hij knipte er figuurtjes uit die verwijzen naar seks, wapens of christus en heeft ze opgeprikt als een vlinderverzameling. Elders zijn de iconen op de biljetten vervangen door relevantere figuren en feiten en er hangt een biljet van 500 euro met de leuze "Arbeit macht frei".

In de straten zie je hier en daar vitrines van leegstaande winkelpanden of cafés die beschilderd zijn door Karen Vermeren. Zij bekijkt de leegstand in het kernhandelsgebied veeleer filosofisch. Of de gemeentelijke dienst lokale economie daar een boodschap aan geeft, is nog maar de vraag.

Coup de Ville, tot 13 oktober 2013. Open van donderdag t/m zondag, van 10u tot 13.30u en 14u tot 18u. Ticket: €15 (incl. bezoekersgids). Contact en info: www.warp-art.be.