Levenslang voor een gezin

Het is het horrorverhaal zoals het alleen maar in films en urban legends wordt verteld: ouders een avondje uit, kinderen het rijk voor zich alleen en daar komt plots de koele moordenaar in beeld. Het angstscenario van veel kinderen ook die voor het eerst alleen thuisblijven: dat daarbuiten in het donker vast iemand rondloopt die straks komt inbreken en het nog op hen heeft gemunt ook.

In de Vijfde Liniestraat in Rotselaar, een dorp in de Leuvense rand dat aanschurkt tegen het ‘landschapspark’ van Rock Werchter, was het vorige week zover, zo leek het. Terwijl haar twee zussen van 14 en 16 jaar waren gaan joggen met de buurjongen en haar ouders naar school waren voor een ouderavond, stond de elfjarige Sofie G. plots oog in oog met een inbreker. Hij panikeerde, sloeg het meisje met een zwaar voorwerp op het hoofd en vluchtte weg.

Het was de buurjongen die na het rondje joggen en met de zussen in zijn zog Sofie halfdood in een plas bloed aantrof. “Sindsdien gingen hier ’s avonds de deuren op slot en de rolluiken naar beneden”, zegt buurvrouw Jeanine Claes in haar deuropening in de Vijfde Liniestraat. “We dachten allemaal dat er een gek rondliep die het op willekeurige slachtoffers had gemunt.” Buurt geterroriseerd door psychopaat. De hysterie had net niet toegeslagen.

Wanhoop nabij

Het Leuvens parket doorprikte woensdagavond deze op hol geslagen fantasie. Er was een verdachte opgepakt, en het was geen vreemde. Maar de werkelijkheid is zo mogelijk nog gruwelijker: volgens het labo-onderzoek en de vaststellingen van de wetsdokter is de dader de oudste dochter van het gezin. Het meisje werd tijdens een verhoor met de vaststellingen geconfronteerd, maar ze ontkende. De jeugdrechter was niet overtuigd en liet haar overbrengen naar de gesloten gemeenschapsinstelling voor meisjes in Beernem.

Het waren de bloeddruppels op verschillende in beslag genomen kledingstukken die voor een doorbraak zorgden in het onderzoek. “Dat het slachtoffer uit haar coma is ontwaakt en de dader zelf zou hebben aangewezen, is een kwakkel”, zegt de Leuvense parketmagistraat Patrick Vits. “Het meisje is af en toe bij bewustzijn, maar bijlange niet in staat om verhoord te worden.”

Koen en Veronique G., de ouders van Sofie, zijn de wanhoop nabij, zegt hun advocaat Geert Jaspaert. “De vader heeft mij gebeld met de vraag zijn oudste dochter bij te staan tijdens haar verhoor. Een medewerker van mijn kantoor heeft die taak op zich genomen. De ouders kunnen maar niet geloven dat hun kind tot zoiets in staat is. Maar hoe meer ze met de gegevens van het onderzoek geconfronteerd worden, hoe meer vragen ze zich stellen.”

“De ouders zitten in een tweespalt”, zucht Jaspaert. “Dader en slachtoffer in hetzelfde gezin, geef dat maar eens een plaats in je hoofd. Het is verschrikkelijk wat die mensen meemaken. Ze zeggen het onderzoek te zullen afwachten en blijven voorlopig erg sereen.”

De feiten

Volgens Johan Marchand - jarenlang hoofd van het vertrouwenscentrum voor kindermishandeling in Vlaams-Brabant en als kinderarts in het UZ Brussel momenteel de referentiepersoon voor mishandelde kinderen in het ziekenhuis - is het een ‘maatschappelijke verwachting’ dat de ouders voor hun twee kinderen, en dan vooral voor de dader, blijven zorgen. “Maar dat is niet evident. Een gezin dat met dit gegeven verder moet, zal daar levenslang de consequenties van blijven ondervinden. Hoe gaan de verhoudingen tussen de gezinsleden evolueren? Zullen ze überhaupt hun relaties nog kunnen voortzetten? Gaat de verdachte nog verder ontsporen? Veel hangt ook af van hoe het slachtoffer herstelt.”

Marchand ziet het somber in. “In een gezin is dit de streep die onder veel dingen getrokken wordt. Herstel is alleen maar mogelijk als de dader verantwoordelijkheid opneemt en inzicht krijgt in het probleem. De eerste vraag die beantwoord moet worden om verder te kunnen, is die over de feiten. Wat is er gebeurd en wat ging er om in het hoofd van dat meisje van 16? Als ik hoor dat het voorwerp waarmee ze zou hebben geslagen nog altijd niet is teruggevonden, dan kun je er toch vanuit gaan dat ze na de feiten heeft nagedacht. Er moet toch een soort van uitleg zijn.”

Marchand tempert wel meteen de speculaties over de aanleiding voor de feiten. “Iedereen denkt nu in de sfeer van een groot geheim dat de jongste dochter over de oudste dreigde te onthullen, maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Tussen gezinsleden kan het soms gaan over hele kleine aangelegenheden, frustraties die zijn opgebouwd.”

Volgens advocaat Geert Jaspaert waren er geen spanningen in het gezin. Tussen de drie dochters niets van animositeit. “We zijn tijdens het onderzoek inderdaad nooit gegevens tegengekomen die in die richting wijzen”, bevestigt Patrick Vits van het Leuvense parket. Ook de buren hebben het over een rustig, onopvallend gezin. Brave meisjes die opgewekt groetten tijdens het voorbijgaan en die zeker niet ruziënd over de straat rolden. Een normaal, alledaags middenklassegezin.

“Het is niet omdat alles normaal lijkt dat het dat ook is”, zegt Johan Marchand. “Achter de gordijnen van onze buren gaat soms veel ellende schuil. Maar als we ervan mogen uitgaan dat er nooit iets aan de hand is geweest, zullen de ouders zich altijd blijven afvragen wat ze over het hoofd hebben gezien. En of ze niet eerder hadden kunnen ingrijpen.”

Schuldgevoel

Daarmee raakt Marchand aan het werkelijke drama van ongelukken met kinderen: het jarenlange schuldgevoel waarmee de ouders worden opgezadeld. “Dat gaat nooit meer over. Ze zullen blijven denken dat ze hun kinderen tekort hebben gedaan door ze alleen te laten. Terwijl het perfect normaal is dat kinderen op die leeftijd een paar uurtjes alleen thuis zijn. Je kunt ouders nog zo vaak duidelijk maken dat ze zich niet schuldig hoeven te voelen over dingen die ze niet in de hand hebben, ze zullen het zichzelf nooit vergeven.”

De kinderarts wijst ook op de bijkomende complexiteit van een bekende dader, een gezinslid dan nog. “Een vreemde die je kind aanvalt op straat, daar kun je gemakkelijk kwaad op worden. Maar met een dader uit hetzelfde gezin kun je die gevoelens niet kwijt. Het leidt tot een situatie van pure machteloosheid, de totale ontreddering.”

Sofie G. ligt nog altijd in het universitair ziekenhuis Gasthuisberg in Leuven. De politieagenten die de wacht optrokken voor haar kamerdeur - omdat gevreesd werd voor de onbekende dader die zijn werk zou komen afmaken - zijn intussen weg. Het is nog niet geweten in welke mate het meisje van haar schedeltrauma zal herstellen. Mogelijk blijft ze levenslang gehandicapt.