Uitspraak Srebrenica stelt moeders teleur
De Nederlandse staat is wel aansprakelijk voor de dood van 320 moslimmannen die op 13 juli 1995 werden gedeporteerd. Voor de andere 8.000 slachtoffers niet, aldus de rechtbank in Den Haag. Een historische stap die ook teleurstelt, zo omschrijven de 'Moeders van Srebrenica' het vonnis over moord op hun mannen en zonen.
De dubbele gevoelens van de nabestaanden worden volgens Marco Gerritsen, advocaat van de groep van 6.000 nabestaanden, het best verwoord door een uitspraak van een van de moeders. Ze zei tegen de advocaat: "Ik heb vandaag gewonnen en verloren. Mijn vermoorde man stond aan de goede kant van het hek; hij was wel toegelaten tot de Dutchbat-compound. Mijn vermoorde zoon stond aan de andere kant, de verkeerde kant. Het voelt oneerlijk dat er nu wel iemand aansprakelijk is voor de dood van mijn man, maar niemand voor die van mijn zoon."
In de zomer van 1995 werden ruim 8.000 moslimmannen vermoord in en rond Srebrenica, een gebied dat tijdens de Bosnische burgeroorlog werd omgedoopt tot 'veilig gebied'. Dutchbat, de Nederlandse legereenheid die namens de Verenigde Naties toezicht hield, verzette zich niet toen de troepen van generaal Ratko Mladic de enclave binnenvielen. De vrouwen en kinderen werden met bussen naar moslimgebied gedeporteerd, de meeste mannen vermoord bij massale executies.
Arbitrair
Tijdens de inval vluchtte een groot deel van de moslimbevolking de bossen in uit angst voor de aanstaande massamoord. Bij die groep vielen de meeste slachtoffers. De rest van de bevolking, een groep van ruim 25.000 personen, trok naar de Nederlandse basis in Potocari, zo'n 6 kilometer verderop. Vijfduizend van hen, onder wie 320 mannen, werden toegelaten tot het kamp van Dutchbat. De andere 20.000, onder wie 1.500 mannen, bleven noodgedwongen buiten de hekken.
Volgens de rechtbank in Den Haag is Nederland nu medeverantwoordelijk voor het lot van de 320 mannen die op het terrein van Dutchbat werden toegelaten en later weer werden gedeporteerd. De Nederlandse soldaten hadden moeten weten dat de vluchtelingen gevaar liepen zodra ze het terrein weer verlieten. Als ze in het kamp waren gebleven, aldus de rechter, hadden de Bosnische moslims het waarschijnlijk overleefd.
Voor de andere doden is Nederland niet aansprakelijk. "Vandaar ook de teleurstelling", zegt advocaat Gerritsen. Voor de grote groep mannen die via de bossen wegvluchtte en werden vermoord, is de Nederlandse verantwoordelijkheid moeilijker aan te tonen. "Maar het is natuurlijk verschrikkelijk arbitrair om te zeggen dat je alleen aansprakelijk bent voor diegenen die toevallig aan de goede kant van het hek stonden in Potocari", zegt Gerritsen. "Je had ze allemaal toe kunnen laten. De compound was groot genoeg."
De rechter was het daar dinsdag niet mee eens, omdat "Dutchbat in redelijkheid heeft kunnen besluiten niet alle 25.000, maar 'slechts' ongeveer 5.000 vluchtelingen toe te laten tot de compound." Vandaar dat er voor hen geen schadevergoeding zal worden betaald. De inname van de enclave valt de Nederlanders niet aan te rekenen volgens de rechter omdat luchtsteun van de VN uitbleef, ondanks herhaalde verzoeken.
Gerritsen zegt vrijwel zeker in beroep te gaan tegen de uitspraak omdat Nederland verantwoording zou moeten nemen voor alle slachtoffers. Het ministerie van Defensie laat weten dat het de uitspraak eerst wil bestuderen voor het beslist over een eventueel beroep.
moslimmannen werden in de zomer van 1995 vermoord in Srebrenica