Matig drinken of niet, alcohol is altijd ongezond

Nee, een glaasje rode wijn per dag is niet gezond voor het hart. Ook wie weinig drinkt, loopt meer risico op hartinfarcten, hersenbloedingen en beroertes dan wie helemaal niet drinkt. Dat blijkt uit een nieuwe, grootschalige studie bij een half miljoen Chinezen, die gisteren verscheen in het vakblad The Lancet. Daarmee lijkt de aloude leuze dat matig drinken gezond kan zijn nogmaals onderuitgehaald.

Ook de eigen Hoge Gezondheidsraad kan bevestigen dat alcohol in geen enkele hoeveelheid gezond is. In zijn laatste advies aan de minister van Volksgezondheid, vorig jaar, raadde de raad al aan om alcoholgebruik zoveel mogelijk te beperken, “want alcohol heeft altijd een impact op de gezondheid”. Het nieuwe, Chinese onderzoek bevestigt die richtlijn.

Genetisch voordeel

Een onderzoek uit China lijkt misschien veraf. Maar precies de genetica van heel wat Chinezen heeft een oeroud misverstand uit de wereld geholpen. Dat mensen die met mate drinken doorgaans minder hartziekten krijgen, ligt niet noodzakelijk aan de alcohol. In China drinken heel wat mensen niet of amper omdat ze door een genmutatie de alcohol niet kunnen afbreken in het lichaam. 

Dezelfde genetica zou hun risico op beroertes en hartinfarcten verhogen. Wie wel drinkt, loopt dus niet minder risico op deze aandoeningen door de alcohol, maar door het genetische voordeel. Het zuivere effect van alcohol op het lichaam bleek wel degelijk ongezond.

Het misverstand van het vermeende gezonde glaasje per dag ligt aan de manier waarop klassieke studies over de effecten van alcohol gebeuren. 

“De meeste studies vertonen een U-vormige curve”, legt medisch socioloog Guido Van Hal (UAntwerpen) uit. De U-vorm toont links de geheelonthouders en zeer matige drinkers, middenin de consumenten van een glas of twee per dag, en aan de rechterzijde de drinkers die dieper het glas induiken. De geheelonthouders lopen dus een hoger risico dan wie slechts een glas per dag drinkt. 

Vertekend beeld

Maar, zegt Van Hal, we weten niet met zekerheid waarom die linkerzijde een hoger risico loopt. Het beeld kan vertekend zijn door andere zaken. Van Hal: “Mensen die niet drinken doen dat misschien omdat ze een aandoening hebben waardoor ze sowieso vatbaarder zijn voor hart- en vaatziekten. Of ze hebben beslist niet meer te drinken na een eerdere hartziekte.” 

En zelfs als je rekening houdt met eerdere medische aandoeningen, blijft het moeilijk om het pure effect van alcohol uit te zuiveren. “Mensen eten en drinken nog andere dingen dan alcohol, dus afbakenen is altijd moeilijk.”

Door naar de Chinese genetica te kijken, zet de nieuwe studie uit The Lancet alvast wel een duidelijke lijn uit. De onderzoekers volgden een half miljoen proefpersonen tien jaar lang en konden zo aantonen dat matige drinkers, los van hun genetische factoren, meer risico lopen op beroertes dan niet-drinkers.

Streng genoeg

De Hoge Gezondheidsraad is niet van plan zijn adviezen aan te passen, zegt wetenschappelijk coördinator Fabrice Peters. “Er verschijnen elke dag nieuwe studies over alcohol, maar de huidige richtlijnen zijn streng genoeg.” 

Die richtlijn raadt aan niet meer dan tien glazen alcohol per week te drinken. Daarmee blijven we onder het ‘acceptabel risico’, zegt Peters. “Er bestaat geen enkele alcoholconsumptie die geen effect heeft op het lichaam, maar vanaf tien glazen loop je risico op chronische aandoeningen.”

Belangrijker is volgens Peters dat de norm voor bingedrinken – veel drinken in een korte tijdspanne – lager ligt dan de meeste mensen denken. “Vijf glazen drinken in twee uur tijd, dat doen niet alleen jongeren. Het gebeurt in alle leeftijdsgroepen, maar het leidt wel tot blijvende hersenschade en een hoger risico op alcoholverslaving.”