De vier werven van Jean-Claude Juncker

1 Solidariteits-korps

Solidariteit is de lijm die de Unie bijeenhoudt, zegt Juncker. De euro, het EU-budget, de gezamenlijke sancties zijn allemaal uitingen van die solidariteit. Om het gevoel van onderlinge verbondenheid te versterken, wil de Commissie een Europees Solidariteitskorps oprichten naar het voorbeeld van het beroemde Amerikaanse Peace Corps. Jongeren uit de hele EU kunnen zich als vrijwilligers aanmelden voor het korps, dat eind dit jaar al operationeel moet zijn. In 2020 moet het korps 100.000 vrijwilligers tellen.

De EU beschikt al over een organisatie, EU Aid Volunteers, die voornamelijk in ontwikkelingslanden opereert. Daarvoor is voor de periode van 2015 tot 2020 bijna 150 miljoen euro uitgetrokken. Maar het Solidariteitskorps is bedoeld voor hulpoperaties binnen de EU. Leden van het korps kunnen bijvoorbeeld worden ingezet bij rampen, zoals de recente aardbeving in Italië. Of ze kunnen helpen bij noodsituaties, zoals de vluchtelingencrisis. Critici klaagden meteen al dat het korps toch vooral bedoeld lijkt om jongeren te drillen in de liefde voor Brussel. Weggegooid geld, vinden zij.

2 5G, wifi en roaming

Tegen 2025 moet de hele EU worden gedekt door 5G, de supersnelle opvolger van het mobiele netwerk 4G. Volgens Juncker zou de invoering van die supersnelle verbinding twee miljoen extra banen kunnen opleveren.

Tegelijk belooft Juncker dat EU-burgers al in 2020 in elk dorp en elke stad rond de belangrijkste centra van het openbare leven de beschikking moeten hebben over een gratis wifi-verbinding. Voorts wil de Commissie de heffingen voor roaming binnen de EU afschaffen. De verlaging van de roamingtarieven is een van de wapenfeiten geweest waarmee Brussel het meeste succes heeft gehad bij de burgers.

Overal gratis wifi klinkt ook heel aantrekkelijk, maar het zal logistiek nog een hele toer worden om dat voor elkaar te krijgen. Voor een alles dekkend systeem lijkt 5G een handiger optie, maar de ontwikkeling van dat supersnelle netwerk bevindt zich nog in de laboratoriumfase. Het gevaar is dat de grote telecombedrijven minder animo zullen voelen om enorme investeringen te doen in de ontwikkeling van 5G als overal gratis wifi beschikbaar is.

3 Militaire kwesties

De EU moet volgens Juncker meer doen als het om defensie gaat. Om dat te bereiken moet de EU een eigen militair hoofdkwartier krijgen, evenals een gemeenschappelijke strijdmacht. Ook moeten de EU-landen meer samenwerken bij het aankopen en ontwikkelen van defensiematerieel. Op die manier zouden de EU-landen volgens Juncker 25 tot 100 miljard euro kunnen besparen.

Momenteel werken de EU-landen al steeds meer samen, onder meer bij de aankoop van zware C-17-transporttoestellen. Daarnaast hebben zeven EU-landen een pool gevormd waarin zij tankvliegtuigen en transporttoestellen delen.

De EU-landen voeren ook samen militaire missies uit in tal van landen, maar daaraan dragen de afzonderlijke landen uitsluitend op vrijwillige basis troepen bij. Er wordt al heel lang gesproken over de vorming van een echt EU-leger, maar de kans daarop is klein. Nu het VK voor een brexit heeft gestemd, blijft Frankrijk over als de voornaamste militaire macht binnen de EU. Het is zeer de vraag of Parijs bereid is zijn troepen onder Europees commando te plaatsen.

4 Vluchtelingen-problematiek

Sinds het akkoord met Turkije in maart is de stroom vluchtelingen die de EU binnenkomen drastisch gedaald: van ongeveer tienduizend per dag (oktober 2015) tot ongeveer honderd per dag nu. Om te voorkomen dat een nieuwe stroom vluchtelingen de route via Bulgarije kiest, wil Juncker 200 extra grenswachten naar de Turks-Bulgaarse grens sturen. Voorts worden nog dit jaar een 'enter/exit-systeem' en een European Travel Information System in gebruik genomen, waarmee de EU migranten beter in de gaten kan houden.

Tegelijkertijd wil Juncker het probleem van de bootvluchtelingen uit Afrika bij de wortel aanpakken met een investeringsprogramma voor Afrika. Hij kondigde een fonds aan van 3,3 miljard euro om investeringen in projecten in Afrika te stimuleren. Op die manier hoopt de Commissie 44 miljard aan investeringen bij elkaar te krijgen. Als de EU-landen meedoen, kan het totaal volgens Juncker oplopen tot 88 miljard euro. Maar gezien de ervaringen met eerdere toezeggingen, is het de vraag of dit bedrag er ooit zal komen.