Schaart Belg zich écht achter moslimban?

Het gerenommeerde Chatham House deed een rondvraag bij tienduizend mensen in tien Europese landen. De vraag luidde: 'In welke mate gaat u akkoord met de stelling dat elke verdere migratie vanuit hoofdzakelijk moslimlanden moet worden gestopt?'

Heel wat van de Belgen, 64 procent om precies te zijn, is het daarmee eens. Daarmee zijn we overigens geen uitzondering. Bijna in elk bevraagd land gaat een meerderheid akkoord met de stelling. Alleen in Groot-Brittannië (47 procent) en Spanje (41) is er geen meerderheid te vinden.

Opvallend en ontnuchterend

België is wel een van de meest fervente landen als het gaat om een moslimban. Alleen in Oostenrijk (65 procent) konden nog meer mensen zich in de stelling vinden. In totaal werden 1.002 Belgen bevraagd. "Onze resultaten zijn opvallend en ontnuchterend", meldt de denktank in een persbericht.

De peiling gebeurde lang voordat de Amerikaanse president Donald Trump een 'moslimban' lanceerde. Maar het zou wel meteen betekenen dat het merendeel van de Belgen zijn beleid steunt. Kan dat? Ja, benadrukken experts. Al is grote voorzichtigheid geboden.

Zo dateert de peiling van december 2016, net op het moment dat Berlijn getroffen werd door een aanslag. "Die cijfers weerspiegelen de waan van de dag", zegt professor emeritus sociologie Jaak Billiet (KU Leuven). "Wil je echt weten hoe Belgen daarover denken, dan moet je hen die vraag eigenlijk meerdere keren voorleggen, gespreid in de tijd. Anders loop je het risico dat actuele gebeurtenissen je resultaat enorm vertekenen."

Ook de manier waarop je een vraag stelt, is van cruciaal belang. "Deze vraag is behoorlijk duidelijk", vindt professor sociologie Dirk Jacobs (ULB). "Behalve dan het onderdeel 'hoofdzakelijk moslimlanden'. Gaat dat dan over landen waar voornamelijk moslims wonen? Of over alle landen, met een verwijzing naar moslimlanden? Enerzijds is het veelzeggend dat zoveel Belgen hiermee akkoord gaan. Anderzijds ben ik ervan overtuigd, dat mocht je diezelfde Belgen vragen of ze 'steun willen verlenen aan vluchtelingen afkomstig uit gebieden waar moslimterreur heerst', er evenveel 'ja' zouden antwoorden."

Islamofobie

Bij de onderzoeksmethode van Chatham House hebben de experts dus hun vragen. Maar het resultaat - twee op de drie Belgen steunen een moslimban - is volgens hen geloofwaardig. "Het strookt met eerdere studies waarin gepeild werd naar de houding tegenover moslims", zegt Jacobs. "Vlaanderen scoort redelijk hoog als het gaat over islamofobie."

Professor sociologie Mark Elchardus (VUB) schrikt evenmin van het cijfer. "Eerder onderzoek wees uit dat 81 procent van de Belgen vindt dat migratie alleen nog mag onder heel bijzondere voorwaarden voor een heel beperkt aantal mensen. Daarnaast weten we dat drie vierde van de mensen denkt dat een grote groep moslims zich nooit zal aanpassen aan onze samenleving. Dan is het niet verbazend dat twee op drie geen migratie meer willen uit moslimlanden."

Volgens de Brusselse prof komt dat mede door de verwarring tussen migratie en asiel. "Mensen staan veel negatiever tegenover migratie dan tegenover asiel. Het is dus niet omdat twee op drie een migratiestop willen uit moslimlanden, dat die groep meteen ook alle oorlogsvluchtelingen wil weigeren."

Al zijn er zeker ook Belgen die een asielstop willen doorvoeren. "Net omdat mensen het gevoel hebben dat het compleet aan alle controle ontsnapt. Officieel is er al sinds de jaren 70 een migratiestop, maar al die tijd zijn de migranten blijven komen. Europa slaagt er niet in zijn buitengrenzen deftig te controleren. Hierdoor neemt ook de angst voor asiel toe."

Basisprincipes rechtsstaat

Toch lijkt het vreemd: terwijl de hele wereld zijn afschuw uitspreekt over de moslimban van Donald Trump, zou het merendeel van de Belgen dat in werkelijkheid een goed vinden. "Dat is niet vreemd", benadrukt Elchardus. "Er heerst nu eenmaal een conflict tussen de basisprincipes van onze rechtsstaat en wat grote groepen mensen denken. Die beslissing van Trump kwam niet uit de lucht vallen. Hij heeft dat doorgevoerd omdat hij weet dat de overgrote meerderheid van zijn kiezers dit steunen. Dat is hier niet anders. Willen we dat de principes van onze rechtsorde overeind blijven, dan moeten we mensen ervan overtuigen dat ze baat hebben bij zo'n rechtsstaat."