Zwart geld telt

"Ga heen en vertel je buren om geen Coca-Cola te kopen in Memphis. Ga heen en vertel ze om geen Sealtest-melk te kopen... We moeten zwarte instellingen versterken. Ik roep jullie op om jullie geld uit de banken in het centrum te halen en over te brengen naar de (Afro-Amerikaanse) Tri-State Bank. Neem je verzekering bij zes of zeven zwarte verzekeringsmaatschappijen in Memphis. (...) We beginnen het proces om een grotere, economische, basis te bouwen. En tegelijk zetten we de druk, daar waar het echt pijn kan doen."

Dit waren op 3 april 1968 bijna de laatste, historische, woorden van dominee Martin Luther King (MLK).

Een dag later werd de leider van de zwarte burgerrechtenbeweging in dezelfde stad vermoord. Meer dan 48 jaar later weergalmt zijn oproep om 'blanke' banken en bedrijven te boycotten ten gunste van zwarte ondernemingen terug door de straten van de Verenigde Staten. De #BlackLivesMatter-beweging die is opgericht uit protest tegen ongerechtvaardigd vuurwapengeweld van agenten tegen zwarten verbreedt zich nu in ijltempo tot de #BlackMoneyMatters-, #MoveYourMoney- en #BankingBlack-beweging, die vanuit grootsteden als New York, Chicago en Los Angeles oproept om alleen nog te investeren in Afro-Amerikaanse ondernemingen.

De beweging krijgt vleugels omdat ze steun krijgt van zwarte celebrity's, met voorop zangeressen Beyoncé, Queen Latifah, Solange en Alicia Keys. "Ik ben trots dat ik deze stap zet", zei Solange Knowles vorige week op Instagram aan haar 1,4 miljoen volgers. "Time to literally put my money where my mouth is." Daarna verspreidde ze een link naar een lijst van 21 banken die in handen zijn van zwarte ondernemers.

Hysterische reacties

In februari werd ze voorafgegaan door r&b-zanger Usher en hiphopartiest Killer Mike, die hun geld overmaakten aan de zwarte Citizens Trust Bank in Atlanta. "Empowerment begint met ownership", bracht Usher de woorden van MLK in herinnering. "We steunen een zwarte bank, die op haar beurt zwarte ondernemingen steunt. We moeten onze gemeenschap steunen."

Zaterdagnamiddag zal in Los Angeles een eerste 'massatransfer' plaatsvinden, waarbij duizend activisten samen een rekening zullen openen bij de OneUnitedBank. De zwarte bank zag haar rekeningen door de oproep recentelijk gespijsd met 3 miljard dollar (2,7 miljoen euro).

"Het is cruciaal voor de zwarte gemeenschap om ons jaarlijkse koopkrachtvolume van 1,2 biljoen dollar (1,08 biljoen euro) te herinvesteren in jobcreatie en welvaart te stichten in onze gemeenschap", zei Teri Williams, voorzitter van de OneUnitedBank.

Maar kan #BlackMoneyMatters er echt toe doen om de enorme ongelijkheidskloof te dichten die de grootste oorzaak is van armoede, straatcriminaliteit en de daaruit voortvloeiende hysterische reacties van de politie?

Volgens Williams spreken de statistieken boekdelen. Ondanks hun enorme koopkracht blijft 1 dollar momenteel gemiddeld 6 uur circuleren in de zwarte gemeenschap. Eenzelfde biljet circuleert gemiddeld 17 dagen in de blanke en 28 dagen in de Aziatische gemeenschap. De initiatiefnemers denken dat de geldcirculatie in eigen kring houden de enige manier is om de inkomensongelijkheid tussen zwart Amerika en de rest van de samenleving te dichten. Een gemiddeld zwart huishouden kan in de VS vandaag beschikken over 6 procent van wat een gemiddeld blank gezin heeft. "Onze strategie moet tot een permanente verandering leiden voor onze families en wijken", besluit het National Plan for Economic Empowerment dat de organisatie How Many Blacks vorige week in New York voorstelde. "Getto's kunnen welvarende en positieve buurten worden."

"Ik besloot mee te doen met #BlackMoneyMatters toen ik hoorde over de moorden op Alton Sterling in Louisiana en Philando Castle in Minnesota, eerder deze maand", zegt Fabiola Jean-Louis (37), een Amerikaans-Haïtiaanse kunstfotografe uit New York. "Ik besefte dat dit geweld ons traumatiseerde, en dat niets zou veranderen voor mijn drie kinderen tenzij ik zelf iets zou doen voor verandering. Eigenlijk komt het voor mij hier op neer: als de gasten aan het diner je telkens duidelijk maken dat ze neerkijken op je aanwezigheid, verlaat dan de tafel en kook voor jezelf."

De uitdaging zal er volgens haar uit bestaan om het geld daadwerkelijk binnen de gemeenschap te houden. Er zullen door de leidende figuren van de #BlackMoneyMatters-beweging spijkerharde en ethische afspraken moeten worden gemaakt met de zwarte banken dat ze wel degelijk willen investeren in lokale gemeenschappen. Als dat lukt, ziet ze de toekomst hoopvol tegemoet. "Nu is geld van zwarte consumenten het vloeiendst en wordt het snel uitgegeven aan statusconsumptie zoals kledij, maar niet belegd in de eigen buurt."

Daarom is #BlackMoneyMatters veel meer dan je geld op een zwarte bank zetten. "We moeten onze consumptie richten op zwarte winkels - van kappers tot kruideniers en modewinkels. Als hun inkomsten stijgen, kunnen ze investeren in stageplaatsen voor jongeren, die daarna hun eigen kmo kunnen beginnen. Ik ga dat zelf ook doen: een kunstatelier oprichten waarin zwarte artiesten zelfstandig leren worden."

Segregatie

Ook investeringen in vastgoed staan op de agenda van de New Yorkse #BlackMoneyMatters. Fabiola Jean-Louis: "Gentrificatie is de grootste vijand van de zwarte gemeenschap in NYC. Van alle inwoners worden zwarten voortdurend verjaagd uit hun eigendommen om plaats te ruimen voor kapitaalkrachtigere inwoners. Het is tijd dat we in onze eigendommen gaan beleggen, om stabiele gemeenschappen te worden. Daarin kun je ook investeren in scholen en zorg. Nu verlaten jongeren onze wijken omdat er niets is."

Critici voeren aan dat de beweging de segregatie dreigt te verdiepen. Daar is Jean-Louis het niet mee eens. "Wat we doen, is niet om te scheiden, maar om op te bouwen, om sterker te worden. We doen dit uit liefde voor onze gemeenschap. We keren Amerika niet de rug toe. We keren onze rug naar een Amerika dat ons nooit rechtvaardig heeft behandeld."

Grootste cheques

#BlackMoneyMatters wordt zo ook wel een selectieve, economische boycot van ondernemingen die zwarte werknemers niet gelijkwaardig behandelen. Volgens Jean-Louis gaat deze beweging dan ook om meer dan dollars alleen. "Ze gaat om principes en het afdwingen van respect."

Op de meeting die ze in New York bijwoonde, werd W.E.B. DuBois geciteerd, een voorname burgerrechtenactivist uit het begin van de 20ste eeuw. "Who you give your money to, you give your power to", zei hij. "Daar gaat het écht om", stelt Jean-Louis. "Beleidsmakers schrijven hun beleid voor de mensen met de grootste cheques. Pas als onze gemeenschap op gelijke voet staat met de rest, zal ze worden gerespecteerd, ook door de politie. De zwarte gemeenschap moet net zoals de Joodse en Aziatische voor zichzelf leren zorgen. Kijk maar hoe welvarend de Joodse wijken en Chinatown zijn in New York. Wat zij als minderheden met vallen en opstaan bereikten, moeten wij ook kunnen. Dan keren we terug naar de tafel."