COLUMN
Vanuit de Europese Schumanwijk bericht Bernard Bulcke als bevoorrecht en onafhankelijk waarnemer over de Unie. Zijn column verschijnt wekelijks op vrijdag.
Ik ben met vakantie maar niet vertrokken." Dat sms'je van enkele dagen geleden illustreert goed het sfeertje in het Europese huishouden rond de Brusselse Schumanwerf. Zelfs Commissievoorzitter José Manuel Barroso talmde met zijn vakantie en vloog - nota bene voor de eerste keer in drie jaar - naar Athene, waar de trojka alweer voor minstens 6,5 miljard onbetaalde facturen heeft opgevist. Iedereen is er nu van overtuigd dat er van alles staat te gebeuren in de eurozone, maar niemand weet juist wanneer, wat of hoe.
Puur volgens de cijfers is het scenario verre van evident. Vandaar dat het gemak waarmee de voorbije dagen weer over de Griekse exit wordt gesproken, blijft verbazen. Natuurlijk haalt Griekenland de achterstand nooit meer op, en vele andere lidstaten zijn niet bereid hun openbare financiën nog langer te laten hypothekeren om Griekse kraters te vullen.
Maar daarom precies kwam het signaal dat ratingbureau Moody's uitstuurde op een uitgelezen moment. Het 'vooruitzicht' - dreigement - van het Britse adviesbureau om de quotering van Duitsland, Nederland en Luxemburg te verlagen, is op het eerste gezicht belachelijk. De drie eurolanden behoren immers tot de sterkste AAA-categorie. Maar wie de analyse van Moody's leest, begrijpt meteen de ware impact van de eurozone. Sterke landen zijn er net zo goed in vastgeklonken als zwakke, voor goede en kwade dagen. Het is een pareltje van een analyse, verplichte lectuur voor degenen die dag in dag uit over Griekse exitscenario's schrijven alsof dat allemaal zomaar kan, laat staan dat het de toestand zal verbeteren.
Samengevat geeft Moody's twee redenen voor zijn dreigement. De eerste is de stijgende onzekerheid over de afloop van de schuldencrisis. De huidige constructie van de eurozone vergroot de weerslag op de andere lidstaten met allerhande risico's, zoals de groeiende speculaties over een exit van Griekenland uit de eurozone. Als het zo ver komt, zal dat vooral voor Spanje en Italië grote gevolgen hebben. Met andere woorden: de economieën en het financiële systeem van de eurozone zijn zo verweven dat alle landen in de klappen delen.
En zelfs als de Griekse exit wordt vermeden, zo gaat Moody's verder, dan is er hoe dan ook een hogere steun nodig voor de overheidsfinanciën van andere eurolanden en meer bepaald voor Spanje en Italië. Indien de eurozone in haar huidige vorm blijft bestaan, zal de last van die steun in de eerste plaats terechtkomen op de landen die de hoogste ranking hebben.
Verder in zijn analyse legt Moody's uit dat de 'zeer hoge kosten' van een Griekse exit afkomstig zijn van "een ketting van schokken in de financiële sector en liquiditeitsproblemen voor overheden en banken". Alleen tegen "zeer hoge kosten" is dat weer onder controle te krijgen.
Op lange termijn zal een hervorming van de Europese instellingen de kredietwaardigheid van de meeste of alle eurolanden versterken, zo gaat het verder, maar tijdens de overgangsperiode, die vele jaren zal duren, zal de kredietlast voor de sterkste lidstaten nog toenemen.
Moody's staat niet alleen met die overtuiging. Kanselier Angela Merkel heeft ze zeker ook zelf gemaakt. Goed geïnformeerde Duitse kringen wijzen op haar uit de DDR geërfde voorzichtigheid, die haar, samen met haar electorale agenda, tegenhoudt om haar verantwoordelijkheid op te nemen en de draaikolk die de hele EU meesleurt te stoppen.
Met het signaal van Moody's staat Merkel voor de keuze. Ofwel breekt ze de eurozone op en vallen we terug op het nationalisme en regionalisme van elk voor zich - ook binnen Duitsland - , ofwel schakelt ze samen met Frankrijk over op een solidaire koers. De Duitse belastingbetaler zal in de twee gevallen over de brug moeten komen, maar met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zal het tweede scenario op de lange termijn het minst slechte zijn.
Merkel en de andere Europese leiders kiezen het best voor snelle actie. Misschien doen ze dat het best terwijl iedereen zich zit te vergapen aan de Olympische Spelen. En de geschiedenis bewijst dat augustus al vaak is gebruikt om de loop der dingen te doen veranderen.