De dood van een god of een gek
Hij kon het weer aanpassen aan zijn humeur. Bij zijn geboorte verschenen een dubbele regenboog en een nieuwe ster aan de hemel. Geen wonder dat Noord-Koreanen huilend de straat op gingen toen ze hoorden dat hun Geliefde Leider was overleden.
Met de dood van Kim Jong-il, de tot halfgod gepromoveerde dictator die op 69-jarige leeftijd zijn sterfelijkheid bewees, is een einde gekomen aan twee levens. Het sprookjesachtige leven dat bekend is van de Noord-Koreaanse staatspropaganda en het nauwelijks minder mysterieuze bestaan achter de tot in het absurde opgevoerde persoonscultus.
Kim Jong-il, die in 1994 het absolute bewind over het verarmde en geïsoleerde Noord-Korea erfde, hulde zich net als zijn vader Kim il-Sung in raadselen. Hij vertoonde zich zelden in het openbaar en gaf nooit interviews. Nimmer heeft de Noord-Koreaanse bevolking zijn hoge stem via radio of televisie gehoord. Op die ene keer na, toen hij bij een militaire parade in de microfoon zei: 'Leve de heroïsche soldaten van het Koreaanse Volksleger'.
De Noord-Koreanen moesten het gewoonlijk doen met beelden van woordloze bezoeken aan modelfabrieken en beeldloze berichten over wonderlijke prestaties. Kim zou in korte tijd opera's en tientallen gewichtige boeken hebben geschreven, straaljagers besturen, beter dan wie ook kunnen golfen en beschikken over een fotografisch geheugen.
Achter de façade van welhaast bovenaardse eigenschappen ging een despoot met een extravagante levensstijl - vrouwen, drank en overvloedige diners - schuil. Dat miljoenen Noord-Koreanen honger leden en massaal stierven, leek hem niet bijster te interesseren.Volgens gevluchte leden van zijn hofhouding was Kim een zware drinker, die jaarlijks voor honderdduizenden euro's Hennessy cognac liet importeren. Op advies van zijn artsen gaf hij de sterke drank op toen zijn gezondheid verslechterde, waarna hij overstapte op dure wijnen.
Toen hij op een van zijn weinige buitenlandse reizen in 2001 per trein - hij had vliegangst - door Rusland trok, liet hij op elk station levende kreeften bezorgen. Kim deed zich in gezelschap van aantrekkelijke vrouwen tegoed aan champagne, meldde een Russische reisgenoot. De extreme communist Kim, voor wie Amerika de aartsvijand was, was verslingerd aan Hollywoodfilms. Hij bezat een uitgebreide collectie, met onder meer de complete serie van James Bond. Zijn liefde voor de cinema ging zover dat hij in 1978 opdracht gaf tot de ontvoering van een Zuid-Koreaanse echtpaar, een actrice en een regisseur. De twee werden acht jaar lang gedwongen films voor Kim te maken, totdat ze tijdens een buitenlandse reis ontsnapten.
Het ontbrak Kim Jong-il aan empatisch vermogen, meent een voormalig onderzoeker van de CIA. "Kim is alleen loyaal aan zichzelf en aan zijn overleving", schreef Jerrold Post. Volgens hem was Kim een narcist, die zichzelf mateloos belangrijk vond en bijzonder tevreden was met zichzelf. In eigen land welhaast goddelijk, daarbuiten was Kim mikpunt van spot. Al was het maar om zijn verschijning: een pluizig kapsel dat getoupeerd leek, te grote brillen en schoenen met plateauzolen om langer te lijken. President Bush beschimpte hem als "een dwerg".
Toch was hij niet alleen maar de onberekenbare gek, waarvoor hij vaak werd versleten. Een Amerikaanse functionaris, die in 2000 samen met toenmalig minister Albright in Noord-Korea was, vond Kim "slim, betrokken, goed geïnformeerd en zelfbewust". Hij zag in hem zelfs een "conceptueel denker".
Kim Jong-il werd in 1942 geboren in een geheim kamp van anti-Japanse guerrillastrijders bij de heilige berg Paektu. Althans, volgens het officiële curriculum vitae. Waarschijnlijker is dat hij een jaar eerder ter wereld kwam in Siberië, waar zijn vader in ballingschap leefde.
Zijn jeugd werd getekend door tegenslag en eenzaamheid. Toen Kim 5 jaar oud was, verdronk een jonger broertje terwijl hij met hem aan het spelen was. Twee jaar daarna overleed zijn moeder. Zijn eerste grote liefde was een oudere vrouw die op zijn moeder leek. Kim trouwde officieel een keer, maar had verscheidene maitresses. Terwijl hij opgroeide bleef Kim altijd in de buurt van zijn vader. Hij volbracht een studie aan de beste universiteit van Pyongyang en klom in de rangen van de communistische partij. Een adviseur van de familie, die naar Zuid-Korea vluchtte, zei dat Kim van sluw en jaloers was en "hunkerde naar macht".
In de jaren 80 raakte hij steeds meer betrokken bij militaire zaken en spionage. Zuid-Koreaanse inlichtingendiensten denken dat hij persoonlijk het neerhalen van een Zuid-Koreaans passagiersvliegtuig (1987) zat. Hij werd opperbevelhebber van de strijdkrachten en liet het defensiebudget fors oplopen. Met dat geld begon Noord-Korea aan de ontwikkeling van kernwapens.
Toen zijn vader, de Grote Leider, in 1994 overleed, nam Kim Jong-il moeiteloos zijn plaats in. De hoop dat met de jongere Kim hervormingen zouden volgen, bleek ijdel. Voorzichtige pogingen van zijn vader om te liberaliseren werden teruggedraaid.