'Ik kan mijn verleden niet uitwissen. Ik aanvaard het'

Club Brugge staat op één punt van Anderlecht en toch mag niemand over de titel praten. Waarom niet?

"Omdat wij geen favoriet zijn. Dat blijft Anderlecht. Zij hebben de beste spelers: Jovanovic, Gillet, Mbokani. En Suarez, de speler van het jaar. Kijk naar hun kern, naar hun stadion, naar hun trainingscentrum, naar hun budget. En kijk naar het klassement. Ze staan nog altijd eerste."

Het is wel uw ambitie om kampioen te worden. Dat heeft u zelf gezegd bij uw aanstelling.

"Ga terug naar het begin van dit seizoen. Of naar vorig seizoen. Nieuwe voorzitter, nieuw bestuur: in deze club is veel veranderd. Het doel was om dit jaar een beetje beter te worden. Een derde plaats, zoiets. Vandaag, met waar we nu staan, is iedereen tevreden. Voorzitter Bart Verhaeghe heeft een revolutie teweeg gebracht. Idem voor Vincent Mannaert in de omkadering. Waarom dan alles op de helling zetten door te verklaren 'wij willen kampioen worden'. Neen. Wij zeggen: 'we willen de eerstvolgende wedstrijd drie punten pakken. En we willen Europees voetbal halen."

Vorige week zei u over psychologische oorlogsvoering: 'Lees The Art of War van Sun Tzu en je begrijpt het'.

"Inderdaad. Doe dat maar, je zal het heel interessant vinden. In een anderhalf uurtje heb je het uit."

Volgens wikipedia vindt Sun Tzu het heel belangrijk om de vijand goed te kennen.

"Neen, dat is maar de helft van de waarheid. Er staat: ken jezelf en ken je vijand. Letterlijk: als je jezelf kent en je vijand, dan kun je zonder gevaar duizenden gevechten winnen. Maar Sun Tzu heeft ook veel te maken met een duidelijke visie hebben. Als het weer verandert, als de 'battlefield' verandert, pas je aan, maar houd je doel voor ogen.

"Dat is zo toepasbaar op Club Brugge. Bart Verhaeghe heeft ingezien dat het nodig was om deze club ingrijpend te veranderen om succesvol te worden. Er is veel kritiek geweest, maar zijn uitgangspunt is nooit veranderd.

"Idem voor mij: binnen deze club, met al die departementen die houden van planning en powerpointpresentaties, was het niet evident om mijn plan, mijn strategie, te manifesteren. Maar ik heb het gedaan. Omdat ik na 27 jaar als coach, na bijna duizend wedstrijden, weet dat ook mijn manier een team succes bijbrengt."

Is Club Brugge onder Christoph Daum een beter team geworden?

"We hebben vooruitgang geboekt. de ploeg toont een winning and fighting attitude. En spelers zijn individueel beter geworden. Te beginnen bij de doelman. Bojan Jorgacevic wilde zich aanvankelijk te veel bewijzen. Nu is hij veel rustiger. Hij is afgekoeld. Bij hem start het en het slaat over op veel andere spelers. Vazquez, Refaelov, ze zijn stuk voor stuk geëvolueerd. Dat is ook de verdienste van de mensen rond de trainingsstaf. Van het team rond het team."

Nog één keer Sun Tzu en nog steeds volgens wikipedia. Hij zou ook een grote voorstander zijn van diplomatie. U niet, u bent geen diplomaat. Na de uitwedstrijd tegen Genk, 3-0 verlies, was u heel kritisch voor uw team. Voor de camera.

"Na zo'n wedstrijd komt het erop aan om 'authentiek' te zijn. Om te tonen wat je echt voelt. Alleen al omdat supporters die tweehonderd kilometer hebben gereden dat verdienen. Onze tweede helft was gewoon teleurstellend. Onaanvaardbaar voor ons niveau. Als ik dan ga benadrukken wat goed was, wordt niemand daar beter van. Om vooruitgang te maken moet je spelers uit hun comfortzone gooien. Dat kan alleen door de vinger op de wonde te leggen. Weliswaar zonder het individu schade toe te brengen. Ik heb niemand persoonlijk aangevallen."

"Er zat ook zelfkritiek in: 3-0 verliezen is ook niet mijn niveau. Ik moet zelf ook beter doen."

De Duitse communicatiespecialist Matthias Bonjer is een fan van u. Precies omdat u zegt wat u denkt. Bonjer beweert: 'Als Daum trainer zou worden van Hertha Berlijn zegt hij niet: 'ich bin ein Berliner' maar wel 'ich bleibe ein Kölner.'

"Je moet authentiek zijn. Soms is rechtdoor de beste weg. Maar ik ben daarin ook geëvolueerd. Toen ik jong was, dacht ik: compromissen sluiten betekent verliezen. Nu weet ik dat een compromis ook het beste van twee standpunten kan verenigen. Maar mijn positie verplicht me soms om een menselijke dictator te zijn. Met nadruk op menselijk. Als je dat u het oog verliest: forget it."

Hoe dictatoriaal bent u? Klopt het dat een aantal van uw spelers u niet spontaan een hand durft geven?

"Elke speler geeft mij een hand. Ook uit eigen beweging. Onlangs zat ik op restaurant, achteraan in een hoekje. Een speler kwam toevallig binnen, ik had hem niet gezien. Hij is meteen naar mijn tafel gekomen om te praten. Met een hand erbij. Ik weet niet waar dat verhaal vandaan komt, maar het is een fabeltje."

"Mensen typeren mij altijd als nors en gesloten. Oké, ik aanvaard dat. Misschien ben ik geen grote entertainer. Maar als trainer moet je die rol ook opnemen. Soms moet je een strenge vader zijn voor een speler. Niet omdat ik per se zo ben, maar omdat de omstandigheden van de wedstrijd me daar toe dwingen. Ik hoor soms 'wat doe je hen aan?' Dan zeg ik: 'Ik doe hen niks aan, de wedstrijd doet het hen aan. Soms ben ik een strenge vader voor mijn speler, soms een begripvolle moeder met een arm over hun schouder."

Praat u dan met Ryan Donk na het verlies van zijn grootmoeder?

"Natuurlijk. Zoals ik ook met Vadis heb gepraat. Ik zeg tegen Ryan: laat me weten als er iets is dat we kunnen doen. Je zult nu zien dat het voetbal je tweede familie is."

U was bij Fenerbahçe coach van Robert Enke, de Duitse doelman die worstelde met depressies en later zelfmoord zou plegen. In zijn boek A life too short staat dat hij teleurgesteld was in 'de mens' Christoph Daum. Letterlijk: 'Het was verkeerd om mezelf aan hem bloot te geven.'

"Het klopt wat u zegt. Toen ik die passage las, was ik geschokt. Maar dat boek is natuurlijk niet geschreven door Robert zelf, maar door een journalist (De Duitser Roland Reng, JPDV). Ik heb er lang over nagedacht om die man voor de rechter te dagen. Uiteindelijk heb ik het zo gelaten, omdat het heel omslachtig zou zijn om dat verhaal te weerleggen. En niks zal Robert terugbrengen natuurlijk. Maar als we nu op een punt komen waarop ik mij moet verantwoorden, dan overweeg ik om het alsnog te doen."

"U kent de waarheid niet, want u heeft alleen het boek gelezen. Feit is dat net het omgekeerde waar is. Ik heb voor Robert ongelofelijk veel gedaan. Tja, soms gebeuren zo'n dingen in het leven. Je moet het ook kunnen loslaten."

Is het verhaal van Enke voor u herkenbaar? Wordt de druk op spelers en coaches in het voetbal onderschat?

"Laat ons kijken naar andere beroepscategorieën. Kijk naar dokters die 36 uur en meer van wacht zijn. Staan zij niet onder druk? Natuurlijk moeten voetballers voldoen aan verwachtingen. Maar niemand dwingt hen om dit leven te leiden. Er staat geen pistool tegen hun hoofd. Je kunt ook zeggen: morgen houd ik het voor bekeken. Ik ken iemand die in een architectenbureau werkt en die te veel werk had. Hij is eruit gestapt met een burn-out. Kun je ook doen. Wat wel waar is: depressie is een taboe, wie er openlijk over praat, wordt gestigmatiseerd. Maar dat is een probleem van de maatschappij, niet van het voetbal.

"In elke branche zijn er verwachtingen. In elke job. De maatschappij zit zo in elkaar. Iedereen wil steeds meer. Meer, hoger, verder. Dat is het leven."

Over 'meer, verder, hoger': hoelang blijft u bij Club Brugge? Bart Verhaeghe heeft al gezegd: 'We houden er rekening mee dat Daum vertrekt.

"Mijn idee was oorspronkelijk om een contract te tekenen tot het eind van dit seizoen. Maar de voorzitter vond dat geen goed signaal naar de buitenwereld. Daarom heb ik ingestemd met een langer contract (tot eind volgend seizoen, JPDV). Het komt erop aan om straks gewoon open met elkaar te evalueren.

"Kijk, dit heeft niks te maken met geld. Het is niet daarom dat ik voor Club Brugge werk. Ik doe het omdat ik overtuigd ben van dit project. Ik kan alleen zeggen dat ik hier op dit moment een fijne tijd heb. En dat ik samen met het bestuur plannen maak voor de toekomst. Dat is niet wat ik zou doen, mocht het idee zijn dat ik na dit seizoen vertrek. Maar in voetbal weet je nooit."

U houdt ook van de stad Brugge. Dat heeft u al een keer of honderd gezegd.

"Ik ben graag in België, dat klopt. Ik zou zeggen dat ik van de mentaliteit houd, maar dat kan niet natuurlijk. Ik weet nu dat er geen Belgische mentaliteit bestaat. Wel een Vlaamse en een Waalse. Ik was voor mijn job bij Brugge al in België geweest. Voor een wedstrijd in Lüttich of een restaurantje in Brussel. Maar ik kende het land niet. Dat is maar gekomen door hier te wonen. En door met de mensen te praten. Nu weet ik dat een land vijfhonderd dagen geen regering kan hebben. En dat België zonder Brussel misschien niet meer zou bestaan. Erg boeiend allemaal. Fascinerende geschiedenis ook: bij Spanje gehoord, bij Frankrijk gehoord. En later ook nog bij Habsburg en Oranje."

Uw eerste zin in de kleedkamer in Brugge zou geweest zijn: 'Voetbal is voor mij geen spel, het is mijn leven.' Is dat zo? Uw leven lijkt veel meer te zijn dan voetbal. U reist, u bent praktiserend christen, u trekt zich terug in Noord-Amerika om er bij de autochtone indianen te luisteren naar 'het geluid van de aarde'.

"Ja, maar voetbal is wel het vertrekpunt van al die andere dingen. Ik kan alles doen wat ik wil omwille van het voetbal. Door voetbal ben ik bekend geworden en door voetbal ben ik nu onafhankelijk. Ik geef het voetbal veel, soms werk ik letterlijk de klok rond, maar ik krijg er ook veel van terug.

"Iedereen wordt nieuwsgierig geboren in het leven. En die verwondering moet je blijven behouden. De uitdaging is: blijven leren. Zo heb ik inderdaad twee dagen in een reservaat doorgebracht bij de 'Red Indians', de authentieke bewoners van Noord-Amerika. Dan vind ik het interessant om hun cultuur te leren kennen. Voor mij ging het om hun filosofie, om hun band met de natuur.

"Om dezelfde reden ben ik naar Thailand geweest, om me te verdiepen in het boeddhisme. En in Turkije heb ik de Koran leren kennen. Ik ben naar alle heilige plaatsen geweest in Israël. Naar Nazareth, waar Jezus is gedoopt. Zeer interessant allemaal. Ik ben opgegroeid als christen, op die plaatsen komen de verhalen die je kent uit de bijbel tot leven.

"Dat is het leven: openstaan voor nieuwe dingen, verder kijken dan je eigen horizon."

Tot slot: op YouTube staat een filmpje uit 1989, een passage uit Aktuelle Sport Studio met daarin Christoph Daum zoals hij vroeger was: een beetje provocatief. U noemt uw toenmalige collega Jupp Heynckes bijvoorbeeld uiterst geschikt om reclame te maken voor slaaptabletten. Bent u vandaag een ander mens?

"Een compleet ander mens. Dat filmpje is meer dan twintig jaar oud. Oké, het is het vertrekpunt van mijn persoonlijkheid en van mijn verhaal. Ik kan het niet ontkennen. Het is onmogelijk uit te wissen."

Zou u het willen uitwissen?

"Natuurlijk. Zoals ik heel veel van mijn verleden zou willen uitwissen. (Daum lacht smakelijk en alludeert op een haaranalyse die in 2000 cocaïnegebruik aan het licht bracht, JPDV). Maar ik heb leren leven met mijn vergissingen en zwaktes. Ik aanvaard die. Ook al ben ik er niet trots op. Anderzijds helpt het me wel om de vergissingen en zwaktes van anderen te begrijpen.

"Ik zeg het vaak zo: het is leerrijk geweest. Maar er is wel een trein over mij heen gereden. Ik heb het overleefd, oké, maar dat maakt die trein niet minder pijnlijk."

Maar u heeft het een plaats kunnen geven?

"Ik weet het niet. Het is nog altijd 'ergens'. Het zal nooit helemaal verdwijnen. Het plaatst ook de andere, goeie dingen in perspectief. Mijn successen en zo. Het zorgt voor - hoe zal ik het zeggen? - voor (in het Duits, JPDV)bescheidenheit. Hoe heet dat in het Nederlands? Hetzelfde? Oké, dan is het goed. (lacht)"