VS en Israël stappen uit 'vooringenomen' UNESCO
Zowel de VS als Israël stapten gisteren in enkele uren tijd uit UNESCO, de cultuur- en onderwijsorganisatie van de Verenigde Naties. En daarover is niemand echt verbaasd.
Vanaf 31 december 2018 zullen de Verenigde Staten niet langer deel uitmaken van de United Nations Educational, Scientific en Cultural Organization, kortweg UNESCO. "Dit is geen luchthartige beslissing. Ze weerspiegelt de zorgen van de VS over de toenemende schulden, de nood aan een fundamentele hervorming en de anti-Israëlische vooringenomenheid bij de organisatie", klonk het bij Buitenlandse Zaken in Washington.
Enkele uren later volgde Israël hun voorbeeld. Premier Benjamin Netanyahu zei dat hij zijn minister van Buitenlandse Zaken had gevraagd het lidmaatschap op te zeggen. Hij noemde het Amerikaanse besluit om dat te doen "dapper en ethisch".
Dat beide landen hun lidmaatschap opzeggen, komt niet als een verrassing, zegt Annick Schramme, lid van de Vlaamse UNESCO Commissie en professor cultuurbeleid aan de Universiteit Antwerpen. De Verenigde Staten, een trouwe bondgenoot van Israël, hebben veel moeite met het opnemen van Palestina in de UNESCO. In 2011 zette president Barack Obama de betalingen aan de VN-organisatie daardoor stop. De VN-organisatie kwam daardoor in de problemen, omdat ze zo 22 procent van haar totale budget - zo'n 50 miljoen euro - misliep.
Symbolische daad
Volgens Schramme was dat niet zozeer een keuze van Obama zelf. "Een Amerikaanse wet verbood het financieren van een organisatie met leden die niet internationaal als staat erkend worden." Dat Donald Trump nu het lidmaatschap stopzet, is vooral een symbolische daad", zegt de hoogleraar. "Die daad zat eraan te komen en past volledig in de lijn van zijn isolationistische politiek." Schramme wijst ook op de grote en financieel krachtige Joodse gemeenschap in de VS. "Trump weet dat hij hen met deze boodschap kan behagen."
Israël heeft al verschillende keren zijn bijdrage aan de UNESCO verlaagd. Afgelopen zomer deed het dat nog, toen Hebron, een stad op de bezette Westelijke Jordaanoever, werd erkend als Palestijns cultureel werelderfgoed. "Een krankzinnige beslissing", vond Netanyahu toen. Volgens Schramme is het niet toevallig dat de premier enkele uren na de Verenigde Staten Israëls vertrek aankondigt. "Israël was al anti-UNESCO, en heeft zich wellicht gesterkt gevoeld door het Amerikaanse vertrek. Al kan het ook zijn dat ze dit vooraf afgesproken hebben."
De gevolgen voor UNESCO zullen mogelijk wel meevallen. De Verenigde Staten zijn al vaker vertrokken. In 1984 deden ze dat een eerste keer. President Reagan vond de organisatie toen te veel aansluiten bij de Sovjet-Unie, en noemde ze "onvriendelijk jegens het Westen" en "inefficiënt gemanaged." Pas in 2003 traden de VS weer toe tot het VN-orgaan. Ook de ergernis van Israël gaat al jaren mee.
'Geldkraan was al dicht'
"Die strubbelingen hebben andere landen nooit geïnspireerd om hun lidmaatschap te herzien", is Schramme nuchter. Al geeft ze toe dat het politiek klimaat anno 2017 wel anders is. "Ik heb geen glazen bol, maar ik denk niet dat het vertrek van de VS en Israël een groot verschil zal maken voor UNESCO. De geldkraan was al dicht. Dit is volgens mij vooral een slag in het gezicht van alle multilaterale organisaties die na de Tweede Wereldoorlog zijn ontstaan om naar vrede te streven en de rechten van de mens te verdedigen. Trump keert zich daar duidelijk steeds meer van af en blijft kiezen voor polarisatie. Hij speelt een gevaarlijk spel."
De UNESCO liet gisteren weten de officiële opzegging binnen te hebben. Directeur-generaal Irina Bokova liet weten het vertrek te betreuren en sprak over "een verlies voor de VN-familie".
De VS lieten wel weten betrokken te willen blijven bij de organisatie. Washington wil als waarnemer de Amerikaanse "denkbeelden en perspectieven" onder de aandacht blijven brengen.