Internet-tv: nu Vlaanderen nog

Een verkoop die het Amerikaanse medialandschap compleet dooreenschudt: toen vorige week bekendraakte dat de kabelmaatschappij Comcast de controle kreeg over de mediagroep NBC-Universal fronsten velen de wenkbrauwen. Zou de kabelboer niet te machtig worden, nu hij onder meer ook de tv-zender NBC en de filmmaatschappij Universal Studios in handen krijgt? Want stel je voor dat concurrenten van Comcast de programma’s of films van NBC-Universal niet meer kunnen kopen. De eerste klachten volgden meteen en de competitieregulator zal er nog een flinke kluif aan hebben.Veel Amerikaanse kijkers maakten zich ook zorgen over iets anders: Hulu.com, de website waarmee ze gratis televisieprogramma’s kunnen opvragen. Sinds News Corp. (eigenaar van de tv-zender Fox) en NBC, later aangevuld met Walt Disney, de site in maart 2008 lanceerden, zorgde Hulu.com voor een kleine revolutie in het Amerikaanse televisielandschap. De dag nadat een programma op televisie uitgezonden is, kan je het in de meeste gevallen via deze website op je pc-scherm bekijken. Hoewel Hulu.com niet alle programma’s in stock heeft, is het aanbod toch lang niet mis. Onder meer populaire series als House, Family Guy en Saturday Night Live kan je met enkele muisklikken opvragen. Kostprijs: nul dollar. Een evolutie die kabelmaatschappij Comcast zorgen baart. Want waarom zouden mensen nog voor een kabelabonnement betalen als ze een groot deel van het tv-aanbod gratis en voor niets via het internet kunnen opvragen? Vooral jongeren bleken er nogal gevoelig voor en hoe langer hoe minder happig om zich voor het traditionele tv-toestel te vleien. Vandaar ook het belang van de overname van NBC, want de verwachting is dat Hulu niet gratis zal kunnen blijven.Hulu is echter geen uitzondering. In steeds meer landen zie je op het internet platformen oprijzen waarop je gratis programma’s kan bekijken eens ze op televisie uitgezonden zijn. Niet met dezelfde beeldkwaliteit als op televisie, maar toch ruim voldoende om een programma te kunnen uitkijken. De iPlayer van de BBC is het meest spraakmakende voorbeeld (zie kader op de volgende bladzijde). Alle programma’s van de Britse openbare omroep zijn er tot zeven dagen na uitzending gratis te bekijken via internet, maar ook op de iPhone en andere smartphones, of op je televisie via gameconsoles.Ook in Nederland bestaat tv op internet al een tijdje. De publieke omroep was zelfs een van de eerste in Europa toen het uitzendinggemist.nl opstartte. Met succes, want de kijker vraagt massaal programma’s op. Via internet, maar ook via de iPhone, de PlayStation 3 en tv-toestellen met internettoegang zoals de Philips Net TV. Door het succes moesten de commerciële omroepen volgen en bieden ze nu ook een flink deel van hun programma’s gratis aan via het web. Hun opbrengst halen ze net als Hulu.com uit de verkoop van reclame rond en tijdens de programma’s.Over naar Frankrijk, waar we net hetzelfde zien. Alle grote zenders hebben een catch up-dienst op het internet waar al uitgezonden programma’s gratis bekeken kunnen worden. De laatste aflevering van Bones gemist? Op de site van M6 vind je ze gratis en voor niets, je moet er alleen de Franse ondertitels bijnemen. De commerciële zenders TF1, M6 en Canal+ smeden zelfs plannen om een gezamenlijk platform op te richten, als antwoord op een eventuele komst van Hulu.com naar Europa.

iWatch.be

De buitenlandse initiatieven staan in schril contrast met de toestand in Vlaanderen. We kunnen wel programma’s opvragen, maar dan bijna alleen via digitale televisie van Belgacom of Telenet én als we ervoor betalen. Hebben wij deze internettrein gemist en lopen we achter op het buitenland? Bij de Vlaamse Mediamaatschappij (vtm, 2BE, JIM) proberen ze het al enkele jaren op het web via iWatch.be, al moet je ook daar betalen als je een programma wil opvragen. Met relatief succes, want de opvragingen via internet liggen laag in vergelijking met die via digitale televisie. Dat zal wellicht niet veranderen, want een gratis dienst zoals in het buitenland zal er niet snel komen, zegt Martijn Bal, hoofd content digitale media. “Korte fragmenten, zoals de winnende dans uit So You Think You Can Dance, moeten wel gratis zijn en die kan je snel op onze site vinden. Voor volledige programma’s zal de kijker steeds moeten betalen, maar we moeten in ieder geval op het internet aanwezig zijn. Dat is de toekomst.” Om winst te maken rekent de Vlaamse Mediamaatschappij ook op reclame: korte spotjes die voor het tv-programma afgespeeld worden en niet doorgespoeld kunnen worden. Je zou denken dat adverteerders daarvoor staan te springen, maar er is volgens Bal nog een lange weg af te leggen. “Adverteerders tekenen er wel meer en meer op in, maar we moeten nog een grote stap zetten. In Groot-Brittannië zijn die spotjes standaard uitverkocht. Zo ver zijn we nog niet.”

Het dreigement van Telenet

De VRT staat nog niet zo ver. Korte clips vind je wel al op de sites van de openbare omroep, net als volledige nieuwsprogramma’s. Maar een eigen tv-platform op internet ontbreekt, hoewel de openbare omroep de opdracht heeft te innoveren. Maar er wordt hard aan gewerkt, klinkt het aan de Reyerslaan. Meer zelfs: de plannen om een eigen catch up-dienst uit te rollen zijn afgewerkt en alles was klaar om de markt op te gaan en een technische partner te zoeken. Alleen gooide het vertrek van gedelegeerd bestuurder Dirk Wauters roet in het eten. Het plan stond op het punt goedgekeurd te worden, maar net toen liet de Vlaamse regering de VRT-topman vallen.Het jawoord bleef uit en ondertussen is het onzekerheid troef op de VRT. De nieuwe topman moet zich in eerste instantie toeleggen op het besparingsplan, waardoor de catch up-dienst dus wellicht nog een tijdje op zich laat wachten. Door de onzekere tijden koos de VRT ervoor om nu niet over zijn internetstrategie te spreken.De plannen van de VRT vallen ook niet bij iedereen in goede aarde. Vooral Telenet ziet - net als het Amerikaanse Comcast - de bui al hangen. Als iedereen de VRT-programma’s gratis online kan aanvragen, zal dat wellicht ook een invloed hebben op het aantal programma’s dat gekocht wordt via hun digiboxen en digicorders. En om dat vooruitzicht kan men in Mechelen niet echt lachen.Topman Duco Sickinghe waarschuwde de VRT enkele maanden geleden al. Op een bijeenkomst met alle managers van de openbare omroep kondigde hij aan dat Telenet de jaarlijkse bijdrage aan de VRT zal aanpassen als die met een Vlaamse iPlayer op de markt komt. Telenet betaalt de VRT net als andere operatoren als Belgacom en TV Vlaanderen een fikse som voor de doorgifte van de VRT-kanalen, een bedrag dat in de miljoenen euro’s loopt. Ook Paul Isräel, directeur media partnerships, liet dat al fijntjes verstaan in een interview met deze krant begin oktober. “Ik kan er ook niet tegen als ik een product moet aan- en verkopen maar de leverancier het bij iemand anders gratis weggeeft. Als de NOS al zijn programma’s gratis via internet aanbiedt, dan moeten wij hen toch vragen: ‘Hola, hoe verhoudt zich dat tot de afspraken tussen ons’?” De VRT wacht dus harde onderhandelingen.Ook Martijn Bal van de Vlaamse Mediamaatschappij vindt het idee van een VRT-mediaspeler geen leuke gedachte. “Ik ken hun plannen niet, maar het zou marktverstorend zijn als ze echt gratis programma’s via het internet zouden aanbieden.”Het is kritiek die Roeland Stekelenburg, hoofd nieuwe media van de Nederlandse NOS, niet snapt. “Het is in de mode om te zeggen dat openbare omroepen marktverstorend werken. Maar in Nederland hebben alle commerciële omroepen nu ook hun catch up-dienst. Zij waarderen het ook dat wij de weg vrijgemaakt hebben, zodat zij nu met die dienst geld kunnen verdienen.”De kabelmaatschappijen in Nederland vindt hij ook iets vooruitstrevender dan Telenet. “Die kritiek van kannibalisatie is kortzichtig. Bij ons hebben de kabelaars het omarmd en naar een win-winsituatie gezocht. Via internet bieden wij de beelden aan een lagere resolutie aan, zodat zij op de kabel een dienst konden uitrollen waar je tegen betaling hoge kwaliteitsbeelden kreeg.” Stekelenburg is ervan overtuigd dat Vlaanderen uiteindelijk ook zal moeten volgen en gratis platformen ontwikkelen. “Als je als traditionele tv-omroep wil overleven, kan je er niet onderuit om een goede on demand-dienst op het internet te hebben. Lineaire televisie zal nog vele jaren het belangrijkste blijven, maar dit groeit zo snel. We willen dáár zijn waar het publiek is. Maar als je je publiek, of een deel ervan, niet meer bereikt, verlies je je bestaansrecht. Dankzij uitzendinggemist.nl kijken jongeren nu veel meer on demand. Daarom zitten we ook op de PlayStation 3. Zo bereiken we veel meer jongeren dan vroeger.”

‘Gratis bestaat niet’

Ook professor Eric Dejonghe (UGent) denkt dat er in Vlaanderen zo'n gratis internetplatformen zullen komen. Al ziet hij het ook als een aanvulling op wat er nu al tegen betaling kan opgevraagd worden via Telenet en Belgacom TV. “Via internet krijg je de beelden in lagere resolutie. Daar kan je wel alleen naar kijken, maar niet in familieverband. Zo’n dienst is goed voor wie iets wil inhalen dat hij de vorige avond op televisie gemist heeft. Maar ervoor betalen? Nee, dat zal niet werken op televisie. Je betaalt niet om individueel naar iets te kijken. Alleen voor porno heeft het betaalmodel tot nu gewerkt.”Bij de Vlaamse Mediamaatschappij denken ze daar anders over. Martijn Bal is ervan overtuigd dat de kijker op het internet zijn portefeuille zal opentrekken, zolang hij maar snel en eenvoudig op zijn wenken bediend wordt. “Ik koop vaak een liedje via het internet. Ik weet dat dat supersimpel werkt, dat het een goede kwaliteit heeft en dat ik geen problemen krijg. Als je dezelfde service en kwaliteit voor televisieprogramma’s biedt, geloof ik dat een betaalmodel kan werken. Daarom zullen we nu ook Amerikaanse series on demand aanbieden de dag nadat ze in de VS op het scherm zijn gekomen. Als de mensen niet meer een halve dag moeten downloaden en ondertitels zoeken, zullen ze daar best voor willen betalen. Ik voel die switch ook bij de buitenlandse zenders. Ik was vorige week nog in Nederland waar ze met de handen in het haar zitten omdat ze niet van bij het begin voor een betalend model gekozen hebben. Gratis bestaat nu eenmaal niet.”Martijn Bal voelt zich in zijn overtuiging gesterkt door buitenlandse voorbeelden. De videowebsite YouTube maakte vorige week bekend dat het met televisiezenders en -studio’s praat om volledige series tegen betaling te tonen. Een aflevering zou 1,99 dollar kosten en zou ook kunnen bekeken worden de dag nadat die op televisie uitgezonden is.Maar ook over Hulu steken geruchten de kop op dat het huidige gratis model niet houdbaar is. Er circuleren verschillende scenario’s: ofwel laat Comcast de website stilletjes doodbloeden, ofwel worden er veel minder programma’s op de site gezet. Het gros van de NBC-programma’s zou dan op TV Everywhere komen, de catch up-dienst van Comcast en Time Warner. Alleen is die dienst niet gratis: je moet een kabelabonnement betalen vooraleer je er gratis programma’s kan herbekijken.