Ook in digitijden blijven kinderen boeken lezen

Chatten op de computer, sms'en per gsm of spelletjes spelen op de tablet. De digitale opties zijn dezer dagen zo divers dat het lijkt alsof kinderen zich alleen nog maar achter een oplichtend scherm ophouden. Want waarom zouden die digital natives in godsnaam naar de bibliotheek hollen om muffe literatuur als ze even goed een flitsende Angry Bird kunnen swipen?

Dat is de vraag die professor Jan Van Coillie en Marie Raedts van de KU Leuven zich stelden. Aan 2.000 Vlaamse kinderen tussen de 9 en 12 jaar vroegen ze hoe vaak ze een boek lezen en welke plaats dat precies inneemt in hun vrije tijd.

"En dan blijkt de invloed van de digitale revolutie nogal mee te vallen", zegt professor Van Coillie. "We zien dat er nog heel veel gelezen wordt. Drie vierde van de kinderen leest bijvoorbeeld graag strips. Bijna 60 procent houdt van fictie en een op de vier kinderen zet 'lezen' bij zijn favoriete activiteiten."

Meer zelfs: als de kinderen werd gevraagd naar wat ze het liefste doen in hun vrij tijd, moesten digitale snufjes veelal het onderspit. Kinderen van die leeftijd spelen veel liever buiten, sporten graag of willen tv kijken. "Alleen gamen komt voor lezen in de top tien", zegt Van Coillie. "En dan vooral door jongens. Het klinkt misschien vreemd, maar boeken en strips vinden 9 tot 12-jarigen leuker dan chatten, internetten of mobiel bellen."

E-boeken

Of dat dan betekent dat al die kinderen veel meer op straat ravotten en boeken verslinden dan dat ze achter hun computer hangen, is wellicht een andere vraag. "Wij hebben hen gevraagd wat ze het leukste vinden. In welke mate dat met de realiteit strookt, weten we niet."

In welke mate kinderen nu meer dan wel minder lezen of vroeger - u weet wel: toen de dieren nog spraken en er van tablets of smartphones geenszins sprake was - is moeilijker te achterhalen. In 1987 was er een gelijkaardige rondvraag in Vlaanderen, maar beide resultaten vergelijken zou de wetenschap oneer aandoen.

"Bij die studie moesten de kinderen zich vrijwillig aanmelden om deel te nemen", zegt de hoogleraar. "Bovendien verliep de oproep via de kwaliteitspers. Vooral kinderen die graag lazen, hebben toen aan dat onderzoek deelgenomen. De hoge cijfers waren dus deels vertekenend. Wij hebben gewoon een rondvraag gedaan in schoolklassen."

Daaruit blijkt dus hoofdzakelijk dat kinderen nog steeds veel lezen, wat niet betekent dat de aanwezigheid van de computer geen invloed heeft. "Het valt op dat de kinderen steeds minder lezen, naarmate ze de digitale wereld ontdekken", zegt Van Coillie. "Negenjarigen lezen beduidend meer dan twaalfjarigen. De kentering is meestal rond de leeftijd van elf jaar."

Bij de echte digikids zitten relatief meer boekenhaters. En bij de boekenwurmen valt op hoe die minder bezig zijn met Facebook, Twitter of Instagram. "Waarmee we niet zeggen dat nieuwe media het lezen van boeken doet dalen", benadrukt Van Coillie. "Er is een verband vastgesteld, maar statistisch valt niet te bewijzen dat het ene het gevolg is van het andere."

Volgens de onderzoekers kunnen e-boeken de kloof tussen digitale media en literatuur dichten en moeilijke lezers zo over de streep trekken. "Digikids gaven duidelijk aan dat ze meer zouden lezen als ze het op een digitale drager konden krijgen."

En dan?

Vraag is natuurlijk hoe problematisch dat allemaal is. So what als kinderen liever de Nintendo DS bovenhalen dan een turf van Thea Beckman. Is het zoveel slechter om ganser dagen te Facebooken dan om ergens stil in een hoek een nieuwe lading bibliotheekboeken erdoor te jagen?

"Toch wel", klinkt Van Coillie stellig. "Onderzoek heeft uitgewezen dat boeken lezen belangrijke plussen oplevert. Het helpt bij de ontwikkeling van kennis. Niet alleen zorgt het voor een betere taalvaardigheid, kinderen steken uit die verhalen een heleboel op."

Nog belangrijker volgens de Leuvense professor is de emotionele ontwikkeling. "Boeken lezen heeft een grote impact op het inlevingsvermogen. Bij spelletjes en games is de finaliteit winnen. Je moet iemand verslaan, elimineren zelfs. Bij verhalen ga je je identificeren en intens meeleven met de personages."

En nee, een Kiekeboe-strip heeft niet evenveel effect als een roman van Bart Moeyaert. "Bij een roman worden de personages beter uitgediept dan in een stripverhaal en zal de emotionele ontwikkeling dus groter zijn. Let wel, alle soorten lezen is goed. Het belangrijkste is vooral dat kinderen de kans krijgen om met allerlei boeken in contact te komen."

Favoriete vrijetijdsbestedingen

1. Buiten spelen (63 procent)

2. Sporten (54 procent)

3. Televisie kijken (52 procent)

4. Gamen (50 procent)

5. Muziek beluisteren (47 procent)

6. Tekenen, knutselen (41 procent)

7. Lezen (38 procent)

8. Chatten (33 procent)

9. Surfen (32 procent)

10. Mobiel bellen (26 procent)