Onbetrouwbaar België werkt NAVO op de heupen

De open klaagbrief van voormalig stafchef Charles-Henri Delcour, woensdag gepubliceerd door de VRT, heeft zijn effect niet gemist. Binnen het leger heerst grote onrust over de geplande besparingen, ongeveer anderhalf miljard in de komende vijf jaar.

Volgens Delcour voert de nieuwe regering een 'uitdovingsbeleid'. "Levensnoodzakelijke investeringsprogramma's zullen definitief bevroren worden. De besparingen zijn niet alleen demotiverend, er schuilt een groot gevaar in voor de dagelijkse werking. Alle elasticiteit om tijdelijke besparingen op te vangen is weg, daardoor zullen de gevolgen zwaarder, harder en onomkeerbaar zijn."

Woordbreuk

Delcour waarschuwt ook dat ons land woordbreuk pleegt. Twee maanden geleden ondertekende toenmalig premier Elio Di Rupo (PS) op de NAVO-top in Wales een belofte om méér geld in defensie te stoppen - van 0,67 procent van het bbp nu naar 2 procent in 2025. "Nu doen we het omgekeerde en besparen we. Door verder te snoeien in defensie riskeren we internationaal onder druk te komen, des te meer omdat wij al lang genoeg de zwartrijders zijn op de NAVO-trein", stelt Delcour, die de Russische inmenging in Oekraïne aangrijpt om zijn woorden kracht bij te zetten. Defensieminister Steven Vandeput (N-VA) zei gisteren "begrip te hebben voor de bezorgdheid van Delcour", maar maakt zich sterk dat defensie zich "internationaal als betrouwbare partner kan blijven opstellen".

Maar zowel in legerkringen, bij de militaire vakbonden als onder academici wordt daar sterk aan getwijfeld. "We zaten al op onze ondergrens, nu zijn we de ondergrens voorbij", zegt een hoge militaire bron. "Onlangs moest de landmacht een beloofde bijdrage aan de Franse vredesmacht in de Centraal-Afrikaanse Republiek annuleren. De vraag die wij ons stellen is of snelle internationale interventies nog volledig begroot moeten worden bij Defensie. Misschien is het een optie om een beroep te doen op interdepartementale provisie, het spaarpotje in de begroting voor onvoorziene zaken."

De NAVO heeft volgens de defensiebron al herhaaldelijk haar ongenoegen laten blijken over de Belgische houding. "We engageren ons in Wales om het defensiebudget te verhogen en zouden nu de eerste lidstaat zijn die aan dit engagement verzaakt, terwijl we intussen het nieuwe, politieke hoofdkwartier van de alliantie in Evere bouwden. Van founding father evolueren we naar een onbetrouwbare partner."

Politieke sancties worden nu niet langer uitgesloten. "Ook het militaire NAVO-hoofdkwartier, het Supreme Headquarters Allied Powers Europe (SHAPE) in Casteau bij Bergen, heeft nood aan nieuwe gebouwen. Daar werken recht- en onrechtstreeks 14.000 mensen. Het aanbestedingsproject zit net nu in zijn finale fase. Het is zeer de vraag of we het halen", zegt de hoge militaire bron. "De voormalige Duitse hoofdstad Bonn is kandidaat, want daar zijn nog veel lege gebouwen. Ook Warschau verbergt zijn ambities niet."

Volgens Alexander Mattelaer, directeur van het Institute for European Studies (IES) en defensie-expert van de Vrije Universiteit Brussel, valt het risico van een SHAPE-verhuis niet uit te sluiten. "Nu al woedt een levendige discussie binnen de NAVO dat de commandostructuur volledig geconcentreerd is op het domein van de oude bondgenoten. De oostelijke leden zijn al een tijd vragende partij voor een zichtbaardere NAVO-aanwezigheid."

Mattelaer wijst hoe de geopolitieke verhoudingen snel evolueren. "Vroeger zetten enkel de VS druk op NAVO-bondgenoten om meer te betalen. Door de Oekraïnecrisis worden Oost-Europese bondgenoten met existentiële veiligheidsbedreigingen geconfronteerd. Polen en de Baltische staten hebben hun defensiebudgetten al verhoogd, en sturen nu ook bij West-Europese partners aan om de lasten te delen."

Expansiedrift

Maar net nu er een verhoogde NAVO-inzet wordt gevraagd om aan de oostelijke grenzen de expansiedrift van de Russen in te dammen, dreigt België te moeten afhaken. Mattelaer: "Door de besparingen dreigen we niet alleen aan kwantitatieve maar ook aan kwalitatieve NAVO-engagementen te moeten verzaken. De NAVO kijkt naar België voor twee harde targets: een squadron F16's om het gemeenschappelijk luchtruim te helpen bewaken, zoals nu boven de Baltische staten, en altijd een battlegroup van de landmacht (circa 1.200 gevechtseenheden) paraat hebben staan. Het probleem nu is dat je zult moeten snoeien in landmachtpersoneel om de opvolger voor de F16 te kunnen financieren, en we dus onvoldoende bataljons kunnen leveren voor een volledige battlegroup."

Mattelaer vindt besparen in gevechtseenheden geen goed idee. "Ik hoop dat het scenario van een expansionistisch Rusland zich nooit voltrekt. Nochtans is vanuit dat perspectief geld uitgeven aan defensie een voorzorgsmaatregel. Een krijgsmacht moet je beschouwen als een verzekeringspolis voor een samenleving. Nu schroeven we onze dekking terug terwijl niemand weet wat de toekomst brengt. Nu investeren we zelfs helemaal niet in middelen na 2020. Als je nu die aankopen niet plant, riskeer je dat in tien tot vijftien jaar alles in elkaar zal storten. Ik kan het fatalisme van ex-stafchef Delcour dan ook begrijpen."