Is tweestatenoplossing überhaupt mogelijk?

Bij oppervlakkige lezing zit er wat nieuws in de policy-speech van Netanyahu: hij neemt de term ‘tweestatenoplossing’ voor het eerst in de mond. Maar als je gaat kijken hoe hij die twee staten ziet, begrijp je waarom de Palestijnse kant zo negatief reageert.Weerkerend thema is dat Israël de staat is van het joodse volk, en dat het een joodse staat moet zijn. Dat thema is de overheersende grondtoon, en volgens Netanyahu de grond van het probleem. Zelfs als hij aankondigt “nu wil ik het hebben over de noodzaak dat wij hun rechten erkennen”, heeft hij het alleen over de band van het joodse volk met het land en Israël als joodse staat, “omdat het joodse volk hier het Boek der Boeken creëerde”.Daar kun je bedenkingen bij hebben. Dat het recht op een staat zou stoelen op een religieus boek, in casu de Bijbel, doet denken aan die andere staat die leunt op dat andere religieuze boek, de Koran: de Islamitische Republiek van de ayatollahs in Iran. Je mag een godsdienstig boek niet als handboek voor politiek of voor geschiedenis gebruiken. Bovendien vertelt de geschiedenis ons heel wat anders. Voor de eerste joodse kolonisten uit Oost-Europa arriveerden was Palestina een overwegend Arabisch land, en dat bleef zo tot Israël in 1948 werd gesticht. De joodse kolonisten bezaten toen slechts 6,7 procent van de grond in Palestina. De rest werd militair veroverd. De autochtone Arabische bevolking werd etnisch weggezuiverd en 418 van hun dorpen vernietigd. Maar er is niet alleen de geschiedenis. In Israël leven 1,4 miljoen Palestijnen als niet-volwaardige burgers. Zij kunnen bijvoorbeeld in 92 procent van het grondgebied geen eigendom kopen.

Wet op Terugkeer

Als de Palestijnen Israël als joodse staat erkennen, hoe moet dat dan met hen? Worden zij verder gediscrimineerd of, zoals minister Lieberman voorstelt, gedeporteerd zoals dat in 1948 met het grootste deel van hen gebeurde? Verder eisen de Palestijnen een recht op terugkeer, niet alleen omdat dat in het internationaal recht zo voorzien is, maar ook omdat zij stellen dat als alle joden ter wereld naar Israël/Palestina mogen emigreren volgens de Israëlische Wet op Terugkeer (in de Knesset gestemd op 5 juli 1950), dat zeker ook voor hen, de autochtone bevolking, moet gelden.En dan is er de tweestatenoplossing. Is die wel mogelijk? Kun je de geschiedenis veertig jaar terugdraaien tot 1967, toen er nog geen netwerk van 132 erkende joodse kolonies en 120 zogenaamde mizpe of outlooksettlements bestonden, met elkaar verbonden door 795 kilometer ‘louter joodse’ wegen (zogeheten bypass roads), tunnels en viaducten. De kolonies zitten letterlijk in beton gebeiteld en de Palestijnen verdrinken in die zee van infrastructuur, opgesloten in 190 eilandjes die van elkaar worden gescheiden door 634 vaste wegversperringen. Tegelijkertijd zit je met het feit dat Israël zelf ook zo een verweving van de twee bevolkingsgroepen kent: 160 Arabische dorpen en steden liggen verspreid van Galilea tot de Negeb. Daarom dat er meer en meer stemmen opgaan die zeggen dat een tweestatenoplossing neerkomt op volksverlakkerij en dat men zich beter neerlegt bij deze de facto binationale situatie. Niet alleen een omvangrijke groep Palestijnen denkt zo, maar het idee wint ook veld bij zionisten, zowel links als rechts. Een paar dagen voor de speech van Netanyahu schreef de links-zionistische Meron Benvenisti, oud-burgemeester van Jeruzalem: “We merken meer en meer dat het onmogelijk wordt om een leefbare, onafhankelijke Palestijnse staat te stichten tenzij in de vorm van een bantustan. Ten tweede is de status-quo die we nu kennen al de facto binationaal. (Er leven vandaag ongeveer evenveel Joden (5,4 miljoen) als Palestijnen (5,2 miljoen) in Israël, de Westelijke Jordaanoever en Gaza.) Niets werkt zo in het voordeel van Netanyahu en Lieberman als het spreken over een tweestatenoplossing terwijl ze de Palestijnen in feite niets aanbieden.” En, kan worden toegevoegd, ondertussen verder koloniseren.Zelfs rechtse kolonisten zien twee staten niet zitten, maar hebben liever een binationale staat. Dat schreef tenminste Uri Elitzur, voorheen leider van de radicale kolonisten Gush Emunim en voormalig kabinetschef van Netanyahu. Hij schreef in de Israëlische krant Haaretz (9/6): “Willen wij een apartheidsstaat of een binationale staat?”, en verder “Het hele land van Israël (dat is Israël, Gaza en de Westelijke Jordaanoever, nvdr) is belangrijker dan de staat Israël, en het recht van een jood om in heel dat land te kunnen leven is belangrijker dan soevereiniteit over het hele land. Om het duidelijk te maken in een vergelijking: het hele land van Israël is mijn vrouw en de staat Israël is mijn poetsvrouw. Als mijn vrouw en mijn poetsvrouw het niet eens zijn, dan scheid ik niet uit de echt, maar ontsla ik mijn poetsvrouw.” Niet alleen de Palestijnen vinden dat Netanyahu geen oplossing voorstelt, maar de situatie verder wil laten verrotten.