'Elke periode maakt haar fouten'
'Ik ben niet zo pessimistisch als velen. Muziek doet nog steeds goede dingen met een mens'
heet van de tong
De Engelse componist George Benjamin is zo'n beetje de Benjamin Britten van onze dagen: enerzijds goed thuis in de avant-garde, maar iets te zeer op melodieuze gratie gericht om er echt deel van uit te maken. Anderzijds Albions hoop in dagen waarin zijn betekenisvolle componisten niet meteen dik gezaaid zijn. Vrijdag kwam Benjamin naar Antwerpen (zie ook kader) om er eigen werk en Ligeti te dirigeren, naar aanleiding van Music@venture, het driedaags minifestival voor nieuwe muziek van het Festival van Vlaanderen Antwerpen.
Peter Eotvos zei ooit dat de belangrijkste vergissing van de avant-garde was dat ze haar publieke forum te veel als laboratorium heeft gebruikt.
Benjamin: "Elke periode maakt haar fouten, elke periode heeft haar buitensporige theorieën en droogheid, en toch komen daar op de een of andere manier meesterwerken van. Dat was vroeger zo, dat is nu zo. Maar waarom zou ik me interesseren voor de vergissingen? Er zullen nooit veel mensen zijn die Webern boven Puccini verkiezen. Maar ik ben niet zo pessimistisch als velen. Muziek doet nog steeds goede dingen met een mens."
Als dirigent voelt u heel direct wat bij musici werkt en wat niet. U studeert ook veel muziek van collega's. Beïnvloedt dat uw eigen werk diepgaand?
"Dirigeren beïnvloedt natuurlijk het componeren, maar minder dan je denkt. Het is iets totaal anders: snel, sociaal, actief, je reist, je bent fysiek en niet eenzaam. Ik hou ervan, het is zo verleidelijk dat ik moet oppassen het niet te vaak te doen. Antwerpen was een van de drie concerten de komende negen maanden. Ik moet namelijk ook nog componeren. Componeren is anders. Eerst ben je verloren, verdwaald. Je wilt iets, maar je weet niet wat. En dan komt een klein idee, een kiem: een structuur, een ritmisch motief, een akkoord dat je nog nooit eerder hebt gebruikt. Het is wachten op enkele van die kiemen en het moment waarop ze beginnen te wisselwerken. Dan kun je aan je stuk beginnen."
Welke zijn de favoriete stukken van uzelf? "Mijn nieuwste, natuurlijk. (lacht) Dit jaar tijdens Ars Musica in Brussel speelde ik met Ensemble Modern mijn Palimpsest I en II. Aan die uitvoering bewaar ik een bijzondere herinnering. Ze komt trouwens uit op cd. Nu speelde ik met London Sinfonietta mijn Three Inventions. Het derde daarvan is ook heel belangrijk voor mij, omdat ik daarin voor het eerst, na een lange muzikale strijd, een bepaalde structuur onder de knie kreeg. Tevredenheid over vroegere stukken is overigens vervelend: het zorgt ervoor dat je met je volgende stuk expliciet aan hun ideeënwereld moet ontsnappen, wil je jezelf niet herhalen."
De eerste van de Inventions dateert van 1993. In Antwerpen stelde men toen slogangewijs de vraag of kunst de wereld kan redden. Wat denkt u?
"Nee, dat kan ze niet. Kunst maakt de wereld onvergelijkelijk veel mooier en glorieuzer en verrijkt mijn leven onbeschrijflijk; ik weet dat ik nu in idiote termen spreek. Maar ze redt geen mensen. De Duitsers waren muzikaal iedereen voor, kijk wat er gebeurd is. Liefde voor muziek beschaaft ons niet. Anderzijds: zouden we er zonder niet nog erger aan toe zijn?"
Rudy Tambuyser
George Benjamin dirigeerde vrijdag het London Sinfonietta voor Music@aventure