Francken botst op zijn limieten
Vier maanden heeft Theo Francken (N-VA) om zijn belofte waar te maken: 1.500 afgewezen asielzoekers en illegalen meer uitwijzen dan vorig jaar. Of de staatssecretaris dat gaat klaarspelen, is niet zeker.
Even leek er geen maat te staan op de ambities van Theo Francken. Vorig jaar legde hij de lat voor zichzelf hoog door de doelstelling van het aantal uitwijzingen met 1.000 te vermeerderen. In januari van dit jaar deed hij daar nog een lap van 1.500 uitwijzingen bovenop. Sindsdien is de terugkeer van afgewezen asielzoekers en illegalen hét speerpunt van zijn beleid.
Enkele maanden later staat de staatssecretaris terug met beide voeten op de grond. Zaterdag ging een Algerijn in het centrum van Charleroi twee agentes te lijf met een machete. De dader, die werd doodgeschoten, verbleef sinds 2012 illegaal in België en negeerde twee bevelen om het grondgebied te verlaten. Hij was bekend bij de politie voor criminele feiten.
"Gedwongen terugkeer naar Algerije is al jaren problematisch", erkent Francken. Hij belooft werk te maken van een terugkeerakkoord met Algerije, zoals dat ook gebeurde met Marokko. De staatssecretaris is niet van plan om gas terug te nemen. Wel integendeel. Hij belooft nog meer uitzettingen. "Ik kom binnenkort met bijkomende maatregelen om de gedwongen terugkeer van illegalen te verhogen."
Patrouilleren in plaats van repatriëren
Forse taal, het is inmiddels het handelsmerk van de staatssecretaris. Maar in praktijk strookt de ongebreidelde ambitie van Francken niet altijd met de situatie op het terrein. Volgens de luchtvaartpolitie op Zaventem is het onduidelijk hoe Francken zijn beloofde verhoging van het aantal repatriëringen wil klaarspelen. De honderd agenten die daarvoor zijn opgeleid, hebben tegenwoordig geen tijd meer om hun taak uit te voeren.
"Sinds de aanslagen in maart dragen wij alleen nog een politie-uniform in plaats van onze burgerkleding", zegt een bron van de luchtvaartpolitie op Zaventem. "In plaats van mensen uit te wijzen, worden wij gebruikt om de gaten in de grens- en veiligheidscontroles te vullen. Tegenwoordig zijn wij aan het patrouilleren in plaats van repatriëren."
Volgens de luchtvaartpolitie staan de uitwijzingen tegenwoordig op een laag pitje. "Tijdens deze vakantie doen we maximaal twee in plaats van vijf uitwijzingen per dag onder gedwongen begeleiding", aldus onze bron. Vakbondsman Yves Rosschaert (ACOD) is voorzichtiger. "We kloppen ontzettend veel uren om het aantal uitwijzingen min of meer op peil te houden, maar het zouden er veel meer kunnen zijn."
In het voordeel van Francken speelt dat hij goede cijfers kan voorleggen. In 2014 werden 8.727 vreemdelingen het land uitgezet, in 2015 waren er dat 10.081. Op dit moment is de beloofde verhoging van 1.500 nog altijd haalbaar. Eind juni 2016 stond de teller op 5.563 van de beoogde 11.581 uitwijzingen. Nog een dikke 6.000 te gaan.
Niettemin zijn ze bij Francken toch al een tikkeltje voorzichtiger over de vooropgestelde doelstelling dan aan paar maanden geleden. "Gezien de sluiting van de luchthaven na de aanslagen van 22/3, en de staking van de cipiers, kunnen we dat moeilijk voorspellen", zegt de woordvoerster diplomatisch. "Maar we zetten alles op alles."
Samenwerking met Algerije, Iran en co.
Het werk is nog lang niet gedaan. Al is het maar omdat in de repatriëringscijfers ook de uitwijzingen worden meegeteld van personen die gewoon op de bus worden gezet. Of de grens worden overgebracht naar Nederland, Duitsland of Frankrijk. Dat gaat nu eenmaal makkelijker dan een uitgeprocedeerde Algerijn of Iraniër terugvliegen naar het land van herkomst.
Want daar draait het net om. Veel landen hebben nog altijd geen akkoord met België om landgenoten terug te nemen. "Algerije neemt jaarlijks 65 landgenoten terug. Dat is niet slecht, maar het potentieel is veel groter. Ook Iran en Irak weigeren mee te werken. Die samenwerking kan en moet nog beter", zegt Freddy Roosemont, directeur-generaal van de dienst vreemdelingenzaken.
Roosemont geeft toe dat het uitwijzingsbeleid voor verbetering vatbaar is. "Sinds de aanslagen ligt het accent op de veiligheid en moet er veel geschoven worden met personeel. Daardoor worden uitwijzingen soms wat uitgesteld." Niettemin is Roosemont hoopvol gestemd. In de zomer zijn er altijd wat minder repatriëringen, klinkt het. Daarna mogen we nog een serieuze boost verwachten. "Na de zomer zullen we zien hoe ver we staan."