Sommige kinderen worden beter niet geboren

"Moeders die niet in staat zijn hun kinderen veilig en gezond groot te brengen, moeten verplicht anticonceptie gebruiken." Dat wil Rotterdams wethouder van Onderwijs, Jeugd en Zorg Hugo de Jonge via een wet mogelijk maken.

Rotterdam voert al jaren breed maatschappelijk werk in zijn achtergestelde 'prachtwijken'. Niet zelden is dat dweilen met de kraan open. In mijn vakgebied heb ik zeer veel bewondering voor mijn Rotterdamse collega's-verloskundigen, kinderartsen, maatschappelijk werkers die iedere dag de schrijnende situaties van ontheemde, psychiatrische, verslaafde zwangere vrouwen en pasgeborenen enigszins proberen te verzachten. Sommige van deze mensen die absoluut niet in staat zijn (en dat houdt geen waardeoordeel in over deze mensen) een minimum aan opvoeding van hun kind te kunnen garanderen, zouden inderdaad verplicht moeten worden contraceptie te gebruiken. Dan is een spiraal of een implant de beste keuze.

Den Haag schrikt niet helemaal onbegrijpelijk terug voor het Rotterdamse plan. We zijn natuurlijk bang van het spook van de eugenetica. Eind 19de eeuw ontstaan in de Engelse salons en ontsproten aan de geest van bioloog Francis Galton (neef van Darwin). De grote maatschappelijke veranderingen van die tijd zetten wetenschappers aan om de crimineel, de zwakzinnige, de dronkaard te verhinderen kinderen te maken. De oplossing betond erin deze 'onaffe' mensen verplicht te steriliseren. Het ras verbeteren door enkel de 'gezonde geesten' te laten voortplanten, zeg maar.

Zeer veel geleerden waren de eugenetica genegen. Zwitserland maakte in 1928 eugenetica wettelijk. In Zweden bijvoorbeeld werden tijdens het interbellum duizenden mentaal gestoorde mensen verplicht onvruchtbaar gemaakt. Verplichte sterilisatie werd vanaf 1907 toegepast in de meeste Amerikaanse staten. In de jaren 30 werden in de VS zeker 65.000 'zwakzinnigen' verplicht gesteriliseerd. Het is pas toen nazi-Duitsland vanaf 1932 massaal (een kwart miljoen) 'untermenschen' steriliseerde dat de wereld terugdeinsde, temeer omdat deze verplichte sterilisaties later uitmondden in verplichte euthanasie voor 'untermenschen', het zogenaamde 'doden uit barmhartigheid'. Het is daarom best te begrijpen dat er huiver ontstaat als er een wetsvoorstel opduikt om sociaal gemarginaliseerde mensen te verplichten geen kinderen te maken.

We keren dertig jaar terug in de tijd, naar de beginjaren van de abortuskwestie. Wij aan de VUB, voerden toen vrij veel zwangerschapsonderbrekingen uit. Sommige van de dames in nood waren onbevattelijk en vroegen keer op keer abortus (abortus was hun manier om aan familieplanning te doen). We spraken af om bij de hardleerse recidivisten geen abortus meer te doen indien we na de ingreep geen spiraal mochten plaatsen. Dat werkte. Zo konden we het aantal recidivisten verminderen. Wat ik hiermee wil zeggen, is dat, als je je inspant voor de mensen, je ook een engagement mag verwachten van die mensen. Als dat engagement moet worden afgedwongen via een wet, dan is dat maar zo.

Niemand zal ontkennen dat sommige kinderen beter niet geboren worden omdat ze geen enkele fatsoenlijke kans maken op een minimum aan levenskwaliteit. Maar je moet uiteraard niet met een busje rondrijden, achtergestelde vrouwen van de straat plukken en hen onder dwang een spiraal steken. Professionele betrokkenheid van de zorgverstrekker ten overstaan van de zorgbehoevende is nodig als basis voor de contraceptieverplichting. En, zulk een vaart zal het niet lopen. Rotterdam zegt zelf dat het over maximaal enkele tientallen gevallen per jaar zal gaan.

Ik ben benieuwd of de Rotterdamse demarche de Belgische politieke geesten zal inspireren tot een genuanceerd debat en dito wetgeving.