Rusland helpt hier 'vals nieuws' te verspreiden
Zowel in de Verenigde Staten als in de Europese Unie wordt de publieke opinie tijdens verkiezingen actief beïnvloed door Russische propagandakanalen. Die verspreiden 'vals nieuws'.
De vloedgolf aan 'vals nieuws' tijdens de recente Amerikaanse verkiezingscampagne werd actief geholpen door een gesofisticeerde Russisch propagandacampagne. Met de hulp van Moskou werden misleidende artikels, tweets en andere socialemediaberichten verspreid met als doel Hillary Clinton in diskrediet te brengen en de campagne van de pro-Russische Donald Trump te helpen.
Tot dat besluit komen, onafhankelijk van elkaar, twee onderzoeken. Zowel het Amerikaanse Foreign Policy Research Institute als het PropOrNot-initiatief van een groep wetenschappers met technologische achtergrond, stelt vast dat Moskou mee achter deze Agitprop zat.
Agitprop - afgeleid van het Russische agitatsiya propaganda (opzwepende propaganda) - werd al toegepast onder Sovjet-stichter Lenin. Halve, pseudowetenschappelijke waarheden moesten de onfeilbaarheid van de eigen staat en het vijandbeeld van de tegenstanders aanwakkeren. Vandaag maakt het Kremlin er opnieuw massaal gebruik van, via propagandazenders Russia Today en Sputnik, maar vooral via allerlei socialemediakanalen die gericht zijn op de westerse publieke opinie.
Een treffend voorbeeld is de twijfel die tijdens de kiescampagne werd gezaaid over de gezondheid van Clinton. Toen ze tijdens de 9/11-herdenking onwel werd door een longontsteking, werden in korte tijd massaal overdrijvingen verspreid door pro-Russische websites, internettrollen (gebruikers die agressieve boodschappen posten) of botnets (software die weblinks naar vals nieuws verspreidt).
Eerder, in augustus, verspreidden ze mee een foto waarbij Clinton door medewerkers een trap op wordt geholpen. De Russen zagen er nieuw bewijs in dat een 'hersenziekte' haar ongeschikt maakt voor het hoogste ambt. Nieuwsblog The Daily Beast doorprikte dat verhaal meteen - het beeld dateerde uit februari en ze gleed even uit - maar bereikte met zijn artikel slechts 1.700 Facebook-accounts en werd 30.000 keer gelezen. De Russische propagandakanalen bereikten 90.000 accounts en werden zowat 8 miljoen keer gelezen.
EU-cybereenheid
Vooral rechts-radicale websites in de VS nemen de Russische Agitprop vlot over, omdat ze dezelfde politieke agenda delen. Zorgwekkend is dus dat het 'vals nieuws' massaler wordt gedeeld dan echt, soms saaier, nieuws. Zo bereikte Next News Network, dat pro-Russische en anti-EU-propaganda verspreidt, via YouTube in oktober meer dan 56 miljoen kijkers. Sommige van deze propagandisten werken nu ook al openlijk samen met Moskou. Het samenzweerderige Infowars.com werd deze week nog "Amerika's invloedrijkste medium" genoemd door het ultranationalistische Russische tv-kanaal Tsargrad. Hun presentatoren interviewden elkaar.
Ook in de EU zijn de Russische propagandisten actiever dan we denken. In Duitsland manipuleerden ze in januari met succes een vals nieuwsbericht over een 'een ontvoering van een Russisch meisje door vluchtelingen', wat koren op de molen werd van uiterst rechts.
In Finland en de Baltische staten, die aan Rusland grenzen, zaait Moskou nu ook onrust. Zo werd vorige week via het net het - volledig uit de lucht gegrepen - 'nieuws' verspreid dat 'de economie van de Baltische staten op instorten staat' en 'de Finnen de kinderen afnemen van Russen die willen verhuizen uit Europa'. Deze verhalen werden opgemerkt door East StratCom, een EU-cybereenheid die Russische desinformatie opspoort en rechtzet. Het Europees Parlement wil de eenheid versterken.