Drie Amerikaanse reizigers riskeren de doodstraf in Iran

“De drie worden aangeklaagd wegens spionage. De onderzoeken naar de drie gevangen Amerikanen in Iran duren verder”, verklaarde procureur-generaal Abbas Jafari Dolatabadi gisteren. Volgens Irans shariawetten is spionage een aanklacht waarop de doodstraf staat.Shane Bauer (27), Sarah Shourd (31) en Josh Fattal (27) zitten vast sinds eind juli. Volgens hun families staken ze tijdens een trektocht in het bergachtige noorden van Irak onwetend de grens over. De Iraanse president Mahmoud Ahmadinejad suggereerde in september al in een interview met het Amerikaanse televisienetwerk NBC dat de vrijlating van de Amerikanen gekoppeld kan worden aan die van Iraanse diplomaten die door VS-troepen vastgehouden worden in Irak.VS-minister van Buitenlandse zaken Hillary Clinton haalde gisterennamiddag vanuit Berlijn meteen scherp uit naar Iran. Volgens haar heeft Teheran geen reden om het trio gevangen te houden en moeten ze meteen vrijgelaten worden. “We zijn er sterk van overtuigd dat er geen enkel bewijs is om wat voor klacht ook te ondersteunen”, zei ze. “We herhalen namens drie jonge mensen en hun families het verzoek dat de Iraanse regering medelijden toont en hen vrijlaat, zodat ze terug naar huis kunnen keren, en we zullen dat verzoek blijven herhalen.”De drie Amerikanen zijn ervaren reizigers. Shane Bauer is een freelancejournalist en -fotograaf die de voorbije zes jaar doorbracht in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Vanuit zijn standplaats in het Syrische Damascus maakte hij reportages voor media als de Los Angeles Times, de San Francisco Chronicle, de Christian Science Monitor, The Nation, Le Monde Diplomatique (Duitse versie), Slate.com en Aljazeera.net. Hij haalde een universitair diploma peace and conflict studies aan de University of California in Berkeley, waar het drietal studeerde. Bauer spreekt vloeiend Arabisch.Bauers levensgezellin Sarah Shourd omschrijft zich op een socialenetwerksite als een onderwijzeres-activiste-schrijfster uit Californië die “houdt van broccoli, zapatistas en iedereen die haar van gedacht kan doen veranderen”. Ze studeert Arabisch in Damascus.De familie van milieu-econoom Josh Fattal maakte een website voor hem sinds hij werd opgepakt. Daarop staat te lezen hoe 2009 zijn year of the global moest worden waarbij hij wereldwijd familie en vrienden zou opzoeken, onder wie Shane en Sarah. 2010 moest voor hem ‘het jaar van de toekomst’ worden waarin hij over zijn verdere studies zou beslissen. Ook op Facebook werd voor hen een pagina opgericht. Afgelopen zondag, honderd dagen na hun arrestatie, werden op enkele plaatsen in de VS bijeenkomsten georganiseerd om tot hun vrijlating op te roepen.Het trio zit in Teheran opgesloten in de beruchte gevangenis van Evin, waar volgens mensenrechtenorganisaties in de voorbije maanden verschillende dissidenten werden gefolterd. Daar kregen ze tot dusver twee bezoeken van een Zwitserse diplomaat, wiens land de VS-belangen in Iran vertegenwoordigt.

Externe vijand

De drie bevonden zich duidelijk op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. Ze belandden in een land waar het regime, dat door opposanten onder vuur wordt genomen, hen kan opvoeren als een externe vijand. De Iraanse autoriteiten schuiven stelselmatig de schuld voor interne onrust, die nog wordt aangewakkerd door de slechte economische situatie en permanente overheidsrepressie, af op het Westen - de VS op kop - waarmee het ook al op gespannen voet leeft over zijn nucleaire programma.Na de herverkiezing van Mahmoud Ahmadinejad op 12 juni van dit jaar braken in Teheran en andere Iraanse steden onlusten los. Oppositiebetogingen tegen vermeende verkiezingsfraude waren door de Revolutionaire Garde en de Basjimilitie hardhandig uit elkaar geslagen. Daarbij vielen meerdere doden. Het was de ergste onrust sinds de islamitische revolutie van 1979. Vorige week, op 4 november, was het ook precies dertig jaar geleden dat de bezetting van de Amerikaanse ambassade in Teheran begon. Drieënvijftig Amerikanen werden toen 444 dagen gegijzeld.Naar aanleiding van die herdenking botsten anti-Amerikaanse radicalen in Teheran vorige week woensdag opnieuw met aanhangers van de hervormingsgezinde ex-presidentskandidaat Mousavi.

Nog meer gevangenen

De drie Amerikanen zijn niet de enige buitenlanders die in Teheran in de problemen zitten. Volgens procureur-generaal Dolatabadi wordt de Deense student journalistiek Niels Krogsgaard (31), die tijdens een oppositiebetoging vorige week werd opgepakt, nog altijd ondervraagd. “Deze Deense burger introduceerde zich als een reporter, maar hij was niet in het bezit van een officiële accreditatie.” De Internationale Federatie van Journalisten verzocht al om zijn vrijlating. Tijdens eerdere betogingen werd ook een Franse lerares, Clotilde Reiss (24), opgepakt. In afwachting van haar proces mocht zij in de Franse ambassade haar toevlucht zoeken.