Vrede Midden-Oosten: terug naar af

"Misschien is het tijd voor een pauze en moeten Israëli's zowel als Palestijnen hun opties bekijken." Barack Obama, die bij zijn bezoek aan Zuid-Korea de pers toesprak, zei dat "het nog altijd in het belang van beide partijen is om vrede te sluiten."

De Amerikaanse president was ook kritisch, en onderstreepte dat Israëli's noch Palestijnen genoeg politieke wil aan de dag gelegd hadden om moeilijke knopen door te hakken. Obama voegde eraan toe dat de beslissing van de Palestijnse Fatah-partij, om een eenheidsregering te vormen met het radicale Hamas, "niet geholpen heeft". Die beslissing was voor Israël de reden om er donderdag de brui aan te geven.

Het was na een zes uur durende kabinetszitting dat Likoed-premier Benjamin Netanyahu zijn beslissing bekendmaakte. "In plaats van naar vrede te streven met Israël, streeft hij (Mahmoed Abbas, die Fatah vertegenwoordigt, LD) naar vrede met Hamas", zei Netanyahu. "Hij moet kiezen. Wil hij vrede met Hamas of wil hij vrede met ons?"

Volgens hun kersverse akkoord zullen Fatah en Hamas binnen vijf weken een regering vormen, en komen er ten laatste over een half jaar nieuwe parlementsverkiezingen in de Palestijnse gebieden.

Hamas, dat (na een verkiezingsoverwinning in 2006) de macht greep op de Gazastrook en Fatah er met geweld verdreef, pleegde in het verleden tientallen aanslagen tegen Israëlische doelwitten. Het erkent het bestaansrecht van Israël ook niet.

Tweestatenoplossing

Nu Hamas sinds het officiële verdwijnen van de Moslimbroeders niet langer kan rekenen op steun uit buurland Egypte, zoekt het toenadering tot Fatah, de factie die de Palestijnse Autoriteit controleert en op de bezette (en verbrokkelde) Westelijke Jordaanoever het roer houdt. Abbas en zijn partij denken dan weer dat de avance hun fors aangetaste legitimiteit bij de bevolking op kan krikken.

Toch wil Israël de indruk vermijden dat het over een nacht ijs elk perspectief op vrede afblokt. Voor minister van Justitie Tzipi Livni, hoofdonderhandelaar en voorzitster van haar eigen liberaal-seculiere Hatnuah-partij, "is de deur niet gesloten". Livni is ook niet van plan uit de regering te stappen of haar opdracht als onderhandelaar terug te geven.

Ook aan Palestijnse zijde zag het ernaar uit dat de soep mogelijk niet zo heet gegeten wordt als ze opgediend is. Tegen de Engelstalige site Times of Israël vertelde een anonieme Palestijnse vertegenwoordiger gisteren dat Hamas niet tot de regering zal toetreden als het zich niet eerst voor de tweestatenoplossing uitspreekt, het aloude kader waarbinnen Israëli's en Palestijnen discussiëren.

Welke kant de zaak ook uitgaat, na acht maanden van intens diplomatiek verkeer was het duidelijk dat de afgesproken deadline, nu dinsdag, nooit gehaald zou worden.

Israël verweet de Palestijnen een gebrek aan ernst in de onderhandelingen en stelde dat Abbas zijn belofte had verbroken om niet terzelfdertijd naar een Palestijns VN-lidmaatschap te hengelen. Voor de Palestijnen was Netanyahu's weigering om een vierde groep gevangenen vrij te laten dan weer een opdoffer.

De grote issues blijven intussen wat ze zijn: de finale status van Jeruzalem (dat ook de Palestijnen als hoofdstad opeisen), het lot van de Palestijnse vluchtelingen (die zich vooral in Jordanië en Libanon bevinden), de vraag waar straks precies de grens moet liggen en wat er met de (illegale) Joodse nederzettingen op de Westoever moet gebeuren.

Gehaast om de knoop door te hakken lijkt Israël voorlopig niet. Voor de nationalistische haviken is elke concessie, hoe minimaal ook, er een te veel. Militair voelt het land zich redelijk veilig, en economisch staat het er beter voor dan veel EU-landen. Urgentie voelen de Israëli's bijgevolg niet.