'Wachtlijsten voor sociale woningen zullen nooit verdwijnen'

Zeven. De bevoegdheden van Liesbeth Homans, de absolute superminister van de Vlaamse regering, zijn niet eens op één hand te tellen. Binnenlands Bestuur, Inburgering, Gelijke Kansen, Wonen, Armoedebestrijding, Sociale Economie en Bestuurszaken. Het past niet eens op haar visitekaartje. Bovendien is ze ook nog eens viceminister-president, verpletterde ze bij de verkiezingen haar rechtstreekse opponent Kris Peeters (CD&V) en is ze heel binnenkort te zien in De slimste mens ter wereld. De ster van de leading lady van N-VA staat in het zenit.

"Of ik nu eindelijk onder de vleugels van Bart De Wever uit ben? Ik was in Antwerpen schepen van Sociale Zaken en OCMW-voorzitter. Ik zat hiervoor ook al in het Vlaams Parlement. Is dat niet genoeg? Ik vind het bizar dat die vriendschapsband er altijd bijgehaald wordt. Ik heb het wel allemaal zelf geflikt: campagne voeren, debatteren, onderhandelen. Ik ben niet 'de handlanger' van Bart. Het is al heel lang geleden dat ik hem nog getelefoneerd heb. Geen tijd voor."

Laten we dan meteen met de deur in huis vallen. U wil 10 procent mensen met migratieachtergrond bij de Vlaamse overheid. Hoe divers is uw kabinet?

"Hier werken heel wat mensen met een migratie-achtergrond, holebi's en uiteraard ook veel vrouwen. Ik geloof dat ik voor een goede mix heb gezorgd . En ja, ik haal mijn eigen streefcijfer met gemak. (lacht) Ik heb daar niet eens op gelet toen ik hen aannam, eerlijk gezegd. Ik wilde gewoon de juiste man of vrouw op de juiste plaats. Toevallig hadden een aantal van die mensen een migratieachtergrond."

Waarom geraken die mensen nu dan niet automatisch aan de bak bij de Vlaamse overheid, en moet u streefcijfers opleggen in uw beleidsnota?

"De Vlaamse overheid selecteerde tot nog toe veel te veel op basis van diploma. Ik ben zelf allesbehalve een diplomafetisjist. Iemand zonder diploma, maar met jaren van relevante ervaring, kan toch even geschikt zijn voor een bepaalde job? De procedure is aangepast zodat ook zij een kans krijgen binnen de Vlaamse overheid. Ik wil erop toezien dat dat ook echt gebeurt. Daarnaast worden buitenlandse diploma's hier vaak niet, of pas na heel veel vijven en zessen erkend. Dat wil ik soepeler laten verlopen."

U legt streefcijfers op, maar u bent wel een fervent tegenstander van quota.

"Quota zijn verplichtend en werken positieve discriminatie en uitsluiting in de hand. Daar ben ik altijd tegen geweest en dat blijf ik ook. Je wil je toch niet moeten afvragen of je een job gekregen hebt enkel en alleen omdat je toevallig een vrouw bent, of een migratieachtergrond hebt en je werkgever er nog eentje nodig had om zijn quotum te behalen? Als je wordt aangenomen, moet dat dankzij je capaciteiten zijn. Maar er is niks mis mee om te streven naar een hogere vertegenwoordiging van die groepen door de juiste randvoorwaarden te creëren.

"Ik stoor me er mateloos aan dat de Vlaming constant weggezet wordt als racist, zoals Wouter Van Bellingen van het Minderhedenforum deze week in Knack deed. Is er racisme? Absoluut. Is er discriminatie? Ja. Langs beide kanten trouwens. Maar ik vind het jammer voor mensen die daarvan slachtoffer zijn dat die termen te pas en te onpas worden gebruikt. Racisme en discriminatie zijn misdrijven. Wie daarvan slachtoffer is, moet echt verdere stappen zetten. Maar we mogen daarin niet veralgemenen. De Vlaming ziet echt wel het voordeel van de multiculturele samenleving en wat een verrijking dat is. Ik vind het bijvoorbeeld geweldig dat mijn jongste zoon leert van zijn beste vriend Ömer en omgekeerd."

Hoe schadelijk is het wanneer een politicus dan uitspraken doet over kutmarokkaantjes, of de economische meerwaarde van Marokkaanse en Congolese migranten in vraag stelt?

"Bepaalde zaken zijn compleet uit hun context getrokken. En het is nogal vreemd dat mails van jaren geleden nu plots opgerakeld worden, nee? Mocht Theo Francken die uitspraken nu gedaan hebben, in de functie die hij nu heeft (staatssecretaris van Asiel en Migratie, AVB/JVH), dan zou ik de hele heisa nog kunnen begrijpen. Maar Theo is echt wel verstandig genoeg om dat nu niet meer te doen. Ik blijf wel herhalen dat die uitspraken volledig uit hun context getrokken zijn. Bovendien, toen Theo zijn beleid verdedigde in de Kamer is er niemand tussengekomen. Mag ik dan concluderen dat het heel gemakkelijk is om op de man te spelen wanneer de inhoud gewoon goed zit?"

U maakte ook deel uit van het VNV- vriendenclubje van destijds, waar die mails circuleerden.

(Afgemeten) "Wij waren tien jaar geleden gewoon collega's op dezelfde gang in het Vlaams Parlement die een keer in het jaar samen eens gingen eten rond de feestdagen. Dat is alles. Daar vind ik niks verkeerd aan. Ik zie ook geen graten in de naam VNV, nee. Wat is er mis met de Vlaams Nationale Vriendenkring?

Kunnen we ons echt niet bezighouden met de problemen van deze eeuw in plaats van met de Eerste en Tweede Wereldoorlog?"

Soms lijkt het toch dat N-VA de controverse bewust opzoekt, zoals met de benoeming van Matthias Storme in het bestuur van het Interfederaal Gelijkekansencentrum.

"Waarom? Matthias Storme is een hoogleraar, een gerespecteerd figuur. Voor mij betekent hij daar een meerwaarde."

Een rode draad doorheen uw vele bevoegd-heden is stedenbeleid. De kern van heel veel problemen, noden en uitdagingen situeert zich precies daar.

"Daarom wil ik het stedenbeleid heel anders aanpakken dan tot nu toe gebeurd is. We moeten afstappen van de definitie 'stad' en meer rekening houden met de graad van verstedelijking. Voor alle duidelijkheid: ik raak niet aan de dertien centrumsteden - die zijn wat ze zijn. Maar bepaalde maatschappelijke problemen doen zich ook ergens anders voor. Neem nu in Vilvoorde. Dat is geen centrumstad, maar in zekere mate kampt die stad met dezelfde grootstedelijke problemen als Antwerpen. Hen moeten we ook kunnen helpen. In het verleden lag de focus alleen op die centrumsteden."

Antwerpen en Gent krijgen bijna de status van stadstaten in uw beleidsnota. Moeten de steden meer en meer de rol van de Vlaamse overheid overnemen?

"Steden zijn aantrekkingspolen, dat zie je heel duidelijk. Meer en meer volk zal sowieso in de stad gaan wonen. Daardoor worden lokale besturen ook belangrijk. Die van steden, maar ook die van gemeenten. We willen hen absoluut meer autonomie geven. We moeten af van de betutteling en moeten vertrouwen op hun expertise ter zake.

"Het grote probleem is dat je in Vlaanderen wetten en decreten hebt die voor iedereen gelden. Die uniformiteit van regelgeving voor heel Vlaanderen houdt geen steek. Door Antwerpen en Gent, onze twee grootsteden, eruit te lichten, kun je differentiëren. Ook op het vlak van wonen. We moeten eens beseffen dat als je Vlaanderen vergelijkt met Nederland, we allemaal ruim en riant wonen. Nochtans is de ruimte bij ons schaars en die zal alleen maar schaarser worden. Nadenken over nieuwe woonconcepten, zoals kangoeroewoningen, is de enige optie.

"Het wordt puzzelen binnenkort hoor, zeker in de steden. Kijken hoe je zo veel mogelijk mensen op een zo klein mogelijke oppervlakte krijgt. We zullen meer in de hoogte moeten bouwen. In de breedte zal niet altijd meer gaan omdat er gewoon geen plaats is. Vergeet ook niet, voor al die extra mensen moet ook in scholen, crèches en gemeenschapscentra voorzien worden. Dan moet je compacter gaan leven. Er is gewoon geen andere mogelijkheid."

We moeten af van die baksteen in onze maag?

"Het zal niet anders kunnen. Kijk: ik blijf een eigen huis hebben heel belangrijk vinden. Maar niet iedereen kan een nieuw huis bouwen.

"Trouwens: 30 procent van alle mensen heeft nooit een eigen huis. Daar moet je ook iets voor doen. Sociale leningen aanbieden, bijvoorbeeld, maar dan wel aan wie dat echt toekomt. Het spijt me, maar als je lening berekend is op een studentenloontje van drie jaar geleden, terwijl je nu een goede job hebt, dan neem je de centen af van mensen die het wel nodig hebben. De socialisten zijn daar in het verleden veel te laks mee omgesprongen. Of is het ook normaal dat iemand die jaarlijks 65.000 euro verdient nog in een sociale woning leeft? Bruno Tobback vindt van wel, ik van niet. Een sociale woning heb je niet voor het leven."

U gaat een reeks mensen uit hun sociale woning zetten?

"Nee, helemaal niet. Ik wil afstappen van de levenslange contracten. Maar voor de mensen die vandaag zo'n contract hebben, blijft dat sowieso behouden. Vandaag ligt het maximumplafond voor een sociale woning op 35.000 euro per jaar aan inkomsten voor een gezin. Nu worden er, hou u goed vast, 12.000 woningen boven die limiet verhuurd. Dus 8 procent van het hele patrimonium wordt gehuurd door mensen die te veel verdienen. Dan is het volgens mij tijd voor een hervorming."

Mensen die 36.000 euro per jaar verdienen mogen het dan zelf uitzoeken?

"Nee. Je moet oppassen voor de werkloosheidsval. We gaan niemand uit zijn sociale woning zetten omdat hij net een job heeft gevonden bij de Delhaize en daarom nu 300 euro te veel verdient. Maar de schrijnende gevallen moeten er wel uit. Ik ken een voorbeeld van een gezin dat 100.000 euro per jaar verdient. Bij een sociale huisvestingsmaatschappij in Gent waren er twintig gevallen die meer verdienen dan 65.000 euro. Terwijl de middelen zo beperkt zijn en de wachtlijsten zo lang.

"Het moet gewoon allemaal veel efficiënter beheerd worden. Een ander voorbeeld: een gezin met vijf kinderen krijgt een sociale woning. Maar eens de kinderen uit huis zijn, moet je dat koppel toch kunnen vragen om naar een kleinere woning te verhuizen? Dat kunnen we niet toelaten."

Gaat u zo de wachtlijsten eindelijk oplossen?

"Het is jammer genoeg een illusie dat de wachtlijsten ooit compleet weggewerkt zullen worden. Er zullen nooit sociale woningen genoeg zijn. Ik ben hier liever eerlijk in: je kunt ze wel inkorten, maar oplossen? Nee, nooit. Daarom moet de overheid samenwerken met de private huurmarkt. Er zijn ontzettend veel leegstaande huizen, terwijl de eigenaars niet weten welke voordelen ze kunnen krijgen door het te verhuren als sociale woning. We zullen bijbouwen, zeker en vast, maar op een gegeven moment stopt het, want dan is de ruimte op."

Dat is een harde en zelfs deprimerende boodschap. Is dit dan wel zo'n sociale regering?

"Die opmerking stoort mij. Alsof een regering niet sociaal kan zijn zonder socialisten. Wat zij hebben gedaan, is hun doelgroep zo veel mogelijk vergroten. Het gevolg is wel dat mensen die echt recht hebben op een sociale woning niet aan de bak komen.

"Maar ik ben dan hard? In mijn portefeuille zitten veel zogezegd rode bevoegdheden. Geef mij de naam van een sp.a-parlementslid dat zich de vorige legislatuur heeft beziggehouden met integratie en gelijke kansen. Als armoedebestrijding een thema is dat automatisch bij sp.a hoort, dan kan ik u zeggen dat de partij dat compleet verkeerd heeft aangepakt. Er is de voorbije jaren nooit structureel gewerkt aan het wegwerken van armoede.

"Het enige wat Ingrid Lieten heeft gedaan is projecten opstarten. Waarvoor ben je dan geld aan het gebruiken? De facto om een stad tien mensen te laten aannemen om dat project te leiden. Dat kan toch niet de bedoeling zijn van armoedebestrijding? Ik vind het bijvoorbeeld heel belangrijk dat alle kinderen naar een sportclub of een jeugdbeweging kunnen gaan. Maar het heeft geen zin om alleen een tussenkomst te doen voor het lidgeld en verder niets. Dat volstaat niet. Ik zie dat bij mijn zoons bij het basketbal. Zij staan daar dan in hun shirtje van de Chicago Bulls en Miami Heat en de jongen naast hen in een training van het OCMW. Er is niets zo stigmatiserend. Daar moet je meer doen, want hoe meer iedereen kan participeren aan het gemeenschapsleven, hoe groter de kans dat ze uit de armoede kunnen komen.

"Het budget van armoedebestrijding is peanuts. Het gaat jaarlijks om zeven miljoen euro. Dan moet je vooral zorgen dat wat je doet, ook een verschil maakt. Bij Lieten kwam geen cent tot bij de mensen."

N-VA maakte nochtans deel uit van die vorige regering met sp.a.

"Regeren is geven en nemen. Dat blijft in de centrumrechtse coalities ook nog zo. Maar ik ben wel gelukkiger met deze ploeg dan met de vorige. Zonder twijfel. (lacht) Met de socialisten hadden we meteen weer het gekende verhaaltje gekregen. Kijk: we hebben een geweldige sociale zekerheid, maar we moeten die ook behouden. En dat doe je niet door telkens opnieuw de mensen die bijdragen aan het systeem te viseren. Hen moet je motiveren om te blijven werken en te blijven bijdragen. Anders trekt ons systeem het niet meer. En zijn daar de mensen in armoede mee gebaat? Ik denk het niet."