Superrijken worden nog rijker
Crisis of geen crisis, de miljardairs van deze wereld boerden goed het afgelopen jaar. Samen zagen ze hun portefeuille aandikken met 182,7 miljard euro, en de verliezen waren schaars. 'De superrijken verdienen aan de crisis', meent econoom Paul Jorion (VUB).
Het gaat goed met het selecte kransje miljardairs: de honderd rijkste mensen van de wereld zagen hun collectief nettovermogen het afgelopen jaar stijgen met 241 miljard dollar (182,7 miljard euro), zo blijkt uit de Bloomberg Billionaires Index, het jaarlijkse overzicht van de financiële nieuwssite. Op de laatste dag van het jaar telden ze samen 1.900 miljard dollar in hun portefeuille. Amper zestien van de top honderd leden het afgelopen jaar verlies, de 84 anderen ondervonden geen last van de crisis, integendeel. Vooral wie de lakens uitdeelt in de retail- of telecomsector deed het goed, met een gemiddelde vermogensgroei van 20 procent.
Vaste prik op één, sinds een aantal jaren, is Carlos Slim. De Mexicaanse telecommagnaat zag zijn rekening groeien met 13,4 miljard dollar, of 21,6 procent, en mag zich opnieuw de rijkste man ter wereld noemen. Ook op de tweede plaats staat een bekend gezicht: Bill Gates, goed voor 62,7 miljard dollar. Met dank aan de aandelen van Microsoft, die 2,9 procent stegen.
Warren Buffett, de Amerikaanse zakenman die al jaren vraagt om meer belastingen te mogen betalen, moet zijn bronzen plak dit jaar afstaan aan Amancio Ortega, bekend van kledingwinkelketen Zara. De Spanjaard geldt ook als de grootste stijger van het jaar: zijn fortuin groeide van 22,2 naar 57,5 miljard dollar, een stijging van liefst 66,7 procent. Ingvar Kamprad van IKEA sluit de top vijf af.
Grootste verliezer in 2012 was de Braziliaan Eike Batista, die 10,1 miljard dollar in rook zag opgaan. Pittig detail: de energiegigant zweerde vorig jaar nog dat hij tegen 2015 de rijkste man ter wereld zou zijn. Vandaag staat hij op de 75ste plaats, met een nettovermogen van 12,4 miljard dollar. Belgen komen in de lijst niet voor, tenzij Bernard Arnault nog snel genaturaliseerd wordt. Tot nader order is hij de rijkste man van Frankrijk, en goed voor 28,8 miljard dollar.
De rijksten der aarde voelen de gevolgen van de economische crisis dus niet, met dank aan de recente beurshausse. En volgens econoom en ex-bankier Paul Jorion (VUB) heeft zich ook het omgekeerde zich voltrokken: de superrijken zijn rijker geworden net dankzij die crisis. "Vergelijk je deze crisis met die van de jaren 1930, dan valt een duidelijk verschil op: de gegoede klasse was niet ingedekt en heeft toen vreselijke verliezen geleden. Maar vandaag is het onmogelijk om geld te verliezen. Neem nu verzekeraar AIG: de Amerikaanse overheid pompte gigantische hoeveelheden geld in het bedrijf om een faillissement te voorkomen. Met dat geld konden de zogenaamde credit default swaps, die het kredietrisico van rijken doorschuiven aan een derde partij, toch worden betaald. Uiteindelijk is het dus de belastingbetaler, die in verhouding tot de rijken ook nog eens meer belastingen betaalt, die het geld neertelt. Het is een machine die zichzelf in stand houdt."
Daar komt nog eens bij, zegt Jorion, dat die superrijken geen blijf weten met hun geld. "Investeren in zuivere productie is vandaag zinloos, want de koopkracht is gekelderd. De Europese autofabrieken zijn daarvan het beste voorbeeld. Dus wat doen mensen die een fortuin hebben geaccumuleerd: speculeren. En zo ontwrichten ze de markt en stuwen ze prijzen de hoogte in."
De kloof tussen rijk en arm is nog nooit zo groot geweest, zo waarschuwde de Universiteit Antwerpen vorige maand. Volgens Jorion leidt het dan ook geen twijfel dat de machine zichzelf vroeg of laat vastrijdt. "Omdat de koopkracht daalt, er geld vrijkomt voor nog meer speculatie en de natuurlijke prijszetting helemaal tilt zal slaan. De crisis is nog niet voorbij, ze wordt net erger."
Toch is Jorion niet pessimistisch: "Het besef en de onrust groeien, ook bij politieke en financiële leiders. Ze geven het publiekelijk niet toe, maar ze weten dat er een alternatief nodig is."