Grieken azen op Duitse miljarden
De Griekse premier Alexis Tsipras is van lang na de oorlog. Maar hij is vastbesloten dit boek te heropenen. Meer dan 70 jaar na het einde van de Duitse bezetting van Griekenland eist hij van Berlijn honderden miljarden euro's als herstelbetaling.
Athene zal eerst proberen de Duitse regering langs diplomatieke weg te bewegen tot betalen. Maar "als het nodig is" stappen we naar de rechter. Dat zei Tsipras tijdens een plechtigheid ter herdenking van de massamoord die de nazi's in 1943 pleegden op 317 burgers in Kommeno, een van de honderden Griekse dorpen waarvan de bevolking tijdens wraakacties werd gedood.
Het is niet voor het eerst dat de 42-jarige premier begint over herstelbetalingen. Hij deed het ook vorig jaar. Het verschil met toen is dat "wij nu voor het eerst een nationale strategie" hebben om de Griekse eis kracht bij te zetten, zei Tsipras.
Een in 2015 geïnstalleerde parlementaire commissie heeft eind juli een rapport voltooid over de kwestie. Er is becijferd dat de Duitsers 269,5 miljard euro aan de Grieken moeten betalen. Naar verwacht stemt het parlement begin september over het rapport. De stemming zal niet bindend zijn voor de regering. Maar gezien de dreigende taal van Tsipras lijkt hij niet van plan het oordeel van het parlement te zullen negeren.
De premier, leider van de links-populistische Syriza-partij, zette het onderwerp destijds op de politieke agenda op het moment dat Athene in zware onderhandelingen met Brussel en Berlijn was verwikkeld over verlichting van de Griekse schuldenlast. Die last is zo groot dat zij de stabiliteit van de euro bedreigt.
De Duitse kanselier Angela Merkel stelde zich op als een strenge rekenmeesteres. Zij vond dat Athene eerst bezuinigingen en hervormingen moest doorvoeren voordat het aanspraak kon maken op Europese steun. Dat Tsipras vervolgens begon over wat hij ziet als de Duitse oorlogsschuld, werd algemeen gezien als een reactie op Merkels onbuigzaamheid. Uiteindelijk leidde het crisisoverleg tot een akkoord. Maar zodra de Grieken opnieuw een beroep moeten doen op financiële hulp van de EU kunnen de emoties snel oplopen. Inclusief de discussie over de herstelbetalingen.
Gebaar van solidariteit
Dat Tsipras het oorlogsverleden om politieke redenen instrumentaliseert, zal hij niet openlijk toegeven. Hij spreekt van een "morele kwestie". Niettemin heeft de Griekse premier zich al eerder bewezen als een gewiekst politicus, die bedreven is in het bespelen van het volkssentiment als een manier om de Duitsers en hun bondgenoten in de eurozone onder druk te zetten.
Nog vorige week verwees hij op zijn Facebook-pagina naar het zogeheten Schuldenakkoord van Londen. Daarbij besloot de internationale gemeenschap kort na de oorlog de helft van de schuld van West-Duitsland kwijt te schelden. Waarom is zo'n gebaar van solidariteit niet mogelijk voor de onder schulden en bezuinigingen lijdende Grieken?, schreef Tsipras, ongetwijfeld in het besef dat zo'n argument een snaar raakt onder zijn kiezers.
Datzelfde geldt voor zijn eis dat de Duitsers alsnog betalen voor het menselijke leed en de materiële schade aangericht tijdens de bezetting. Met de 269 miljard euro aan herstelbetalingen die de parlementaire commissie heeft berekend, zou de Griekse staatsschuld van 320 miljard euro grotendeels kunnen worden afgelost.
Duitsland zal niet willen toegeven. Het zegt dat het in 1960 al 115 miljoen D-mark heeft betaald aan de Grieken. Het hoofdstuk van de herstelbetalingen is volgens Berlijn definitief gesloten in 1990, met de internationale akkoorden die na de Duitse hereniging werden gesloten. Als Tsipras de kwestie hoog opspeelt en naar de rechter stapt, speelt hij met vuur. Want bij veel Duitse kiezers en politici zijn miljarden voor Griekenland niet populair, zeker niet vlak voor het verkiezingsjaar 2017.