'De Munt focust te hard op mooie beeldjes'

Dirigent René Jacobs brengt een herwerking van L'Opera Seria, een stuk uit 1769 dat de draak steekt met de serieuze operawereld. De Vlaamse musicus staat even kritisch tegenover de 'moderne' operawereld. "Ik ben erg gehecht aan het stuk omdat het wantoestanden aankaart waar we vandaag in de operawereld nog mee moeten leven", vertelt Jacobs, "de opera durft niet veranderen en zit vastgeroest in hetzelfde stramien."

Is er in die operacultuur dan niets veranderd?

"Niet veel. (lacht) Het grote verschil is dat er vroeger wel effectief theaterdichters waren die de nodige zelfspot konden opbrengen om een persiflage te schrijven. Nu is er niemand die dat doet. Het operawereldje van vandaag neemt zich veel te serieus."

In 1769 klaagde de opera enkele wantoestanden aan. Met welke wantoestanden of clichés hebben we vandaag nog te maken?

"Een van de bekendste clichés is de macht van de zanger. Vroeger konden zangers en zangeressen zich alles permitteren. Sommigen weigerden bijvoorbeeld om bepaalde stukken te zingen. Hoe ik het vandaag ervaar, is dat die macht verschoven is naar de regie. Het is al vaak gebeurd dat de regisseur zangers naar huis stuurt omdat ze zijn willetje niet accepteren.

"De regisseur van de bewerking, Patrick Kinmonth, heeft geprobeerd om enkele clichés van de 20ste en 21ste eeuw aan te kaarten. De intendant, de persoon die alle optredens regelt voor een operahuis, bezingt het feit dat hij niet kan zingen en nog minder noten kan lezen. Een kleine verwijzing naar sommige verdelers uit de operacultuur van nu die niets kennen van muziek."

De operahuizen in België zijn de laatste jaren toch aan het moderniseren.

"De Munt experimenteert een beetje en er is vernieuwing, maar ze blijven vooral heel cliché. Ze concentreren zich te fel op het brengen van mooie beeldjes. Ik ben er ook van overtuigd dat opera moet hervormen, maar dat komt niet door een verandering van decor, kostuums of beelden. Focus je gewoon meer op tekst en muziek, want dat is het belangrijkste. De rest is aanvulling. Daarom wil ik het publiek van L'Opera Seria ook smeken dat ze naast luisteren ook de boventitels lezen, want dat wordt vaak vergeten. De tekst is zo geestig en zit zo goed in elkaar dat het jammer zou zijn mocht hij niet gelezen worden."

Björk en Nick Cave componeerden vorig jaar een opera, dat is toch vernieuwing.

"Zeker en er zijn nog componisten die moderne opera's schrijven, maar ze moeten bijna vechten voor een plekje in de programmatie. Veel operahuizen zijn vastgeroest aan het idee dat ze telkens dezelfde klassieke en beroemde opera's moeten opvoeren. 'We moeten toch onze zalen vol krijgen', zeggen ze dan. Dat is pas een echte wantoestand.

"En dat niet alleen. Door telkens dezelfde opera's te brengen, blijven we in hetzelfde muzikale stramien zitten. Een opera moet zogezegd altijd met symfonisch orkest en klassieke zanglijnen zijn. Hoeft dat? Nee. Opera is theater voor muziek. Maar welke muziek? Vroeger was dat klassiek, maar vandaag kan dat ook anders. Misschien kunnen invloeden uit de popmuziek juist helpen om een wat jonger publiek te krijgen. Het hoeft niet altijd een Wagneriaans symfonisch orkest te zijn. Een kleiner ensemble kan ook met instrumenten die meer voorkomen in de popmuziek. Ik wil het allemaal niet uitsluiten, want ik denk dat dat juist voor een grote hervorming kan zorgen binnen de opera. Maar om dat te kunnen realiseren, moet er meer durf zijn in de operawereld."

L'Opera Seria loopt nog tot 17 februari in het Koninklijk Circus in Brussel.