Nieuwe staking, nieuwe roep om minimumdienst
Meer dan tienduizend reizigers bleven in de kou staan door de staking van de luchtverkeersleiders bij Belgocontrol. Nu ze ook bij de NMBS weer het werk neerleggen, duikt de term minimale dienstverlening nog maar eens op. Komt die er ooit, en hoe moet die in de praktijk werken?
Een minimumdienst, bestaat die nog niet?
Telkens als er gestaakt wordt bij openbare bedrijven wordt er hard geroepen om een beperkte dienst, zodat bijvoorbeeld gebruikers van trein of vliegtuig niet in de kou komen te staan.
Werkgeversorganisaties zijn er als de kippen bij om de staking op de luchthaven te veroordelen. "Het kan niet dat enkelingen hun macht kunnen misbruiken om tienduizenden passagiers te gijzelen, om de bedrijven op de luchthaven economische schade toe te brengen en om het internationale imago van onze nationale luchthaven te besmeuren", klinkt het bij het VBO.
Is er dan helemaal niets geregeld?
Toch wel. Er bestaat een wet uit 1948 die het mogelijk maakt om in noodgevallen personeel te vorderen. Dat geldt voor het functioneren van kerncentrales en de levering van water en elektriciteit. Luchthaven en spoor vallen niet onder die wet.
Belgocontrol garandeert wel reeds een minimumbezetting voor medische vluchten. Bij het spoor hebben bonden en directie afspraken gemaakt om wilde stakingen te vermijden. Staken mag in principe enkel als acties vooraf worden aangemeld.
Waarom ligt zo'n minimumdienst zo moeilijk?
Bij elk conflict komen alle clichés weer boven. Werkgevers en politici ter rechterzijde schreeuwen om een minimale dienstverlening. Socialisten en vakbonden willen daar niet van weten, want het stakingsrecht is voor hen een grondrecht. Er bestaat geen politieke meerderheid voor een minimumdienst. En zo gebeurt er niks.
Staat minimale bezetting haaks op het stakingsrecht?
Het is maar hoe je dat bekijkt. In ons land heeft vandaag iedereen het recht om het werk neer te leggen, ongeacht het feit of een staking al dan niet vooraf wordt aangemeld door vakbonden. Dat is het algemeen geldende principe in de private sector, dat ook in de publieke sector wordt gedoogd.
Maar reizigers die hun trein of hun vlucht missen hebben daar geen bal aan. Een gegarandeerde minimumdienst zou voor hen een oplossing kunnen zijn. In Spanje, Denemarken, Portugal, Griekenland en Frankrijk bestaat er een minimale dienstverlening bij sociale conflicten in openbare diensten.
Hoe moet je dit organiseren?
Ex-spoorbaas Marc Descheemaecker, die politiek onderdak vond bij de N-VA, ziet wel wat in de Franse aanpak. Wanneer daar een staking wordt aangezegd moeten treinbegeleiders, -bestuurders, cabinepersoneel en seingevers een week op voorhand schriftelijk aan hun oversten melden of ze deelnemen aan de staking.
Dat geeft de directie de mogelijkheid om met de werkwilligen een minimumdienst te organiseren. Wie wil staken, staakt. Wie wil werken, werkt. Volgens Descheemaecker heeft de NMBS genoeg aan 7.000 van de 34.000 personeelsleden om de treinen te laten rijden.
Wat als er geen minimumdienst komt?
De vakbonden hebben het idee van Descheemaecker afgeschoten, onder meer omdat de veiligheid van de reizigers in het gedrang zou komen. Maar als een minimale dienstverlening in Frankrijk mogelijk is, waarom dan niet in België?
Het alternatief is dat slachtoffers van stakingen naar de rechter stappen om schadevergoedingen te eisen of dwangsommen af te dwingen. Een rechter bepaalt dan wat kan en wat niet dan, waardoor het stakingsrecht heel onzeker wordt.
Drukte op het perron in Gent. Maandag wordt er bij de NMBS een 24-uursactie georganiseerd.