'N-VA wil terug naar onderwijs onder de kerktoren'

"Een goed akkoord over de hervorming van het secundair onderwijs is belangrijker dan het halen van de deadline." Vicepremier Geert Bourgeois (N-VA) heeft tijd, zo lijkt het. Eergisteren gaf hij aan dat het masterplan van minister van Onderwijs Pascal Smet (sp.a) niet noodzakelijk vandaag moet landen, zoals Smet wilde.

Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) gaf Bourgeois gelijk. Een goed akkoord primeert. Maar waar het werkelijk om draait, is wat zij bedoelen met het woordje goed. Er is namelijk een hemelsbreed verschil tussen de visie van Smet en die van Bart De Wever en de zijnen.

Sinds oud-topambtenaar Georges Monard in 2009 zijn nota presenteerde, zijn de krijtlijnen van de hervormingsplannen duidelijk. Een brede eerste graad waarbij leerlingen pas kiezen op hun veertiende en de afschaffing van de schotten tussen ASO, TSO, KSO en BSO staan centraal.

En daar heeft de N-VA het tot op vandaag moeilijk mee, klinkt het binnen de partij. "Wij kunnen ons nog altijd niet vinden in bepaalde plannen. Het wordt dan ook lastig om een akkoord te bereiken."

Het verzet van de N-VA begon in juni vorig jaar. Nadat Smet enkele punten uit zijn hervorming voorstelde, reageerde N-VA-voorzitter De Wever in Terzake. "Ik geloof niet dat je kinderen gelijke kansen geeft door wie niet gelijk is, gelijk te gaan behandelen. Volgens mij krijg je dan minder kansen. Als het Vlaams onderwijs vandaag nog zeer goed is, komt dat omdat het robuust was tegen al die hervormingen."

Halfbakken masterplan

Wat volgde, was een terugblik op de kinderjaren van De Wever. Hij prees het Antwerpse college waar hij schoolliep. "Ik ben als arbeiderskind ongelofelijk dankbaar dat mijn ouders mij naar een college hebben gestuurd om Latijn-Grieks te kunnen volgen. Daar kreeg ik geen leuk onderwijs, waarin iedereen zowat het zelfde mocht doen. Wel zeer uitdagend onderwijs, dat ik tegen het laatste jaar haatte. Ik stuur er nu met veel trots mijn kinderen naartoe."

Een grote hervorming, de droom van Smet en de Vlaamse regering, was in één klap van de baan. Wat wel kwam, was de visie van de N-VA. Daarin geen brede eerste graad, meer aandacht voor Latijn en geen afschaffing van de schotten.

Plannen die Vlaams fractieleider Kris Van Dijck eind april herhaalde. Volgens hem zit niemand te wachten op een big bang in het onderwijs. Kleine ingrepen zouden volstaan.

De hervorming sleept intussen vier jaar aan. Het masterplan, waar Smet de komende dagen mee hoopt te landen, zal niet gestemd worden in het Vlaams Parlement. Het is in feite niets meer dan een advies aan de volgende coalitie. Eén waarin de N-VA het allicht voor het zeggen zal hebben, klinkt het bij parlementsleden.

"Ze zijn op de rem gaan staan omdat ze denken dat ze in de volgende legislatuur zullen kunnen doen wat ze willen", zegt een lid van de oppositie. "De N-VA gijzelt nu de boel, want zonder akkoord hebben zij volgend jaar de handen vrij. Als er toch een consensus wordt bereikt, zal het een halfbakken masterplan zijn. Daar schiet het onderwijs niets mee op."

En dat juist als de vakbonden en onderwijskoepels zich verzoend lijken te hebben met een grootschalige verandering. "De onderwijsexperten van de N-VA gaan daar voor een deel in mee", zegt een parlementslid. "Maar zij zijn, door de duidelijke uitspraken van De Wever, aan handen en voeten gebonden. Hij heeft heimwee naar het verleden en predikt een 'terug naar onder de kerktorenverhaal'. Maar die monoculturele samenleving, zonder gemengde klasjes, is verleden tijd."

Als de opvolger van Smet een N-VA'er is, wordt er volgens onderwijsverstrekkers en vakbonden schoon schip gemaakt met de hervormingsplannen. "Zij zullen het TSO en BSO versterken, maar de bestaande structuren behouden. Er zullen meer taaltoetsen komen voor anderstaligen, die nog meer apart les zullen krijgen in onthaalklasjes. De N-VA zal ervoor zorgen dat de kinderen van de elite niet worden gehinderd door achterblijvertjes."