Na 21 jaar dan toch het jawoord

Woensdag 15 maart, 12 uur, de ambtswoning van Vlaams minister-president Bourgeois

'Respect.' Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) schudt actievoerder Manu Claeys de hand op de 'historische' persconferentie over Oosterweel. Twee jaar geleden zaten politici en actievoerders met gefronste wenkbrauwen en gekruiste armen tegenover elkaar. Nu is het vertrouwen groot. "Spreading the love, dat was mijn taak", lacht Alexander D'Hooghe (44).

De Vlaamse regering gaf hem, de 'overkappingsintendant', de taak een koude oorlog van 21 jaar oud te ontdooien. "Het heeft één jaar gekost voor alle spanningen, als een ijsblok, waren weggesmolten", zegt hij. "Wat we bereikt hebben, is toegeving noch compromis. Wel een toekomstverbond."

Eén poster op zijn bureau aan de kaaien vat het allemaal samen: "Achteraf is nu. De gang is hier." Als professor aan het MIT in Boston krijgt hij het op zijn heupen van de Vlaamse vergadercultuur. Aan tafel wordt volgens hem nauwelijks wat gezegd, in de gang des te meer.

Eens hij met die traditie kan breken, gaat het vooruit. Hij gedraagt zich daarbij niet als een diplomaat, wel als een ingenieur. "We gingen letterlijk aan de tekentafel zitten. Dan vergeet je de principiële en ideologische tegenstellingen", legt D'Hooghe uit. "Dan ga je makkelijker tegen je eigen achterban in."

Steeds vaker vergaderen ze door tot in de late uurtjes en laten ze pizza's aanrukken. Steeds vaker gaan ze na die meetings nog een pint drinken op café, waar het gaat over alles, van voetbal tot politiek. Gisteravond was er zelfs een feestje met en voor alle betrokkenen. Toch verloopt na de dooi alles nog altijd niet zo soepel als alle schouderklopjes van gisteren doen vermoeden. "Ik heb een paar keer zwaar gevloekt", geeft D'Hooghe toe. "Ik zag het soms niet meer zitten. Gelukkig kwam een van de onderhandelaars dan met een nieuw idee of een constructief voorstel. Dan nam die heel even mijn taak als intendant over."

Dinsdag 14 maart, middernacht, ten huize De Wever

De Antwerpse burgemeester kan de slaap niet vatten. Hij heeft net een telefoontje gekregen van Ben Weyts (N-VA), de bevoegde minister, dat er een akkoord is over Oosterweel. Het geeft hem 'een bevreemdend geluksgevoel'. "Er is veel ruziegemaakt", zegt De Wever een dag later op de persconferentie. "Daarom hebben we een huwelijksconsulent gezocht. Nu is het jawoord uitgesproken en kunnen we het huwelijk gaan consumeren."

N-VA is lang, samen met CD&V, de partij die een compromis in de weg staat in de Vlaamse regering. Uiteindelijk slinkt die tegenkanting. "Ik wilde geen tweede kiescampagne rond mobiliteit", zegt de N-VA-voorzitter.

Hij weet goed genoeg dat de groenen al twee jaar rond dit thema mobiliseren in 't Stad. En hij weet nog beter dat ze daarmee kiezers kunnen losweken bij élke partij, inclusief de zijne. Die electorale druk zorgt ervoor dat zijn 'superschepen' Koen Kennis (N-VA) en de experts van het kabinet-Weyts (N-VA) naarstig mee een oplossing zoeken in het kantoor van D'Hooghe. "Als we er nu niet uit waren geraakt, dan zou het nooit gelukt zijn", zegt De Wever. "Ik heb me verdekt opgesteld en af en toe op mijn sjiek gebeten."

Wat ook de welwillendheid van het Antwerpse stadsbestuur verklaart, zijn de klacht bij de Raad van State en de volksraadpleging. Even voor de aanstelling van D'Hooghe is die klacht van actiegroep Ringland en co. neergelegd bij de juridische waakhond. "Een procedure bij de Raad van State is een loterij", legt De Wever uit. "Misschien hadden we deze slag nog gewonnen, maar dat zegt niets over de slaagkansen bij een mogelijke volgende klacht."

Maandag 25 april 2016, de Roma

De intendant stapt het podium van de theaterzaal in Antwerpen op. "Jullie mogen tomaten naar mijn hoofd gooien", grapt hij. "Ik ben immers de intendant van de regering." Het duidt aan op welke gespannen voet hij aanvankelijk leeft met de burgerbewegingen Ademloos, stRaten-generaal en Ringland. Naast de klacht bij de Raad van State speelt, zoals hierboven al vermeld, de kans op een volksraadpleging.

Het compromis maakt echter dat de burgerbewegingen die twee actiemiddelen opbergen. Wat de déclic maakt, is dat de regering D'Hooghes opdracht een jaar geleden uitbreidt. Hij mag niet enkel de overkapping - of 'het dak' boven de ring - bespreken, maar zich over het hele tracé buigen. Naast de pure mobiliteit mag hij zich buigen over de leefbaarheid van de stad en alle inwoners. Hun eisen krijgen daarmee gehoor. "Ik voel me ook een beetje vrijwilliger", zegt D'Hooghe in die dagen tegen Claeys. "Ik klop hier veel meer uren dan noodzakelijk."

Claeys vliegt binnenkort naar de Verenigde Staten, waar hij drie maanden gaat werken aan een boek over democratie. Niet ver van zijn schuilplek zal D'Hooghe in zijn Center for Advanced Urbanism weer aan de slag gaan. "Vrijdag vlieg ik erheen", zegt de ingenieur. "Ik heb mijn vrouw en drie kinderen veel te erg verwaarloosd." Toch zal hij in zijn hoofd nog een jaar langer in Antwerpen dan in Boston vertoeven. Hij blijft nog een jaar intendant. Eind deze maand moet er een stappenplan liggen. "Ik ga nu miniversies van mezelf aanduiden, die elk een deel van het werk uitvoeren. Uiteindelijk moet ik overbodig worden."