Vrije meningsuiting: voor N-VA zijn er grenzen

"We zijn in oorlog." Vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) zei het al. Kamer-fractieleider Peter De Roover herhaalt het nogmaals in een uitgebreid betoog over de vrijheid van meningsuiting. Een recht waar hij in principe "heel verregaand" achter staat, maar waar volgens hem nu nieuwe grenzen aan moeten worden gesteld. Hij richt zijn blik na de aanslag nabij Rouen op terreurbeweging IS en haar aanhangers in ons land. Zij zijn "collaborateurs van terrorisme".

Gedachtepolitie

"Elke vijand telt bondgenoten in het binnenland", schrijft De Roover, die niet bereikbaar was voor verder commentaar. "Die worden ook altijd bestreden. Doen we dat vandaag ook en doen we het voldoende? Tolerantie wordt op een bepaald ogenblik slapheid en zelfs vijand van zichzelf. Het gebrek aan reactie tegen de binnenlandse collaborateurs met de tegenstander biedt meteen ook zuurstof aan die tegenstander, want niemand respecteert samenlevingen die zichzelf niet doen respecteren."

De Roover geeft aan zich niet te richten tegen één bepaalde godsdienst, maar stelt wel dat er een grondig debat moet plaatsvinden. "Eigenlijk kunnen politie en gerecht pas echt optreden wanneer woorden feiten worden. Maar in tijden van oorlog vallen woorden uiteraard ook al onder het arsenaal aan vijandelijkheden. Collaborateurs met vijanden die onze vrijheid en veiligheid belagen, moeten worden bestreden, ook als ze zich beperken tot woorden. Wie die basisregel negeert, rest slechts het lot de oorlog te verliezen."

Het is niet de eerste keer dat een regeringspartij wil sleutelen aan de vrijheid van meningsuiting. In 2004 werkten MR en PS samen een wetsvoorstel uit en eerder dit jaar stelde MR voor om de "verheerlijking van terrorisme" strafbaar te stellen. Nu reageren de andere Vlaamse partijen eerder afwachtend.

Sp.a vindt een wetswijziging niet nodig, terwijl Groen het pleidooi als vaag omschrijft en stelt dat "we geen gedachtepolitie moeten worden". Bij Open Vld zijn ze niet gewonnen voor een inperking. "Wie de vrijheid van meningsuiting verbiedt, doet de vrijheid verdwijnen. Niet de mening. Die blijft, je zult ze alleen nog moeilijker zien", klinkt het. CD&V wil voorlopig geen uitspraken doen.

Jogchum Vrielink (KU Leuven), gespecialiseerd in de vrijheid van meningsuiting, wil zich wel uitspreken over de oproep van De Roover. Hij meent dat een nieuwe wet ofwel overbodig zou zijn, aangezien bijvoorbeeld aanzetten tot haat, geweld en terroristische misdrijven al strafbaar is, ofwel haar doel ruimschoots zou voorbijschieten. Ook denkt hij dat het Grondwettelijk Hof zeer kritisch zou zijn voor zo'n wet, zeker omdat er al genoeg mogelijkheden zijn om haatpredikers aan te pakken.

Vrielink: "Het is bovendien waarschijnlijk dat je eerder het tegenovergestelde zult bereiken als je op deze manier de verspreiding van radicale ideeën wilt tegengaan. In Frankrijk zag je dat vlak na de aanslag op Charlie Hebdo tweehonderd mensen zijn opgepakt, mensen die geen risico vormden voor het plegen van aanslagen. Het ging vaak om zwervers, verslaafden of, aan de andere kant, grappenmakers en kinderen. Zo werd een achtjarige jongen urenlang verhoord omdat hij op school de aanslag had aangemoedigd. Een man uit Straatsburg werd dan weer tot zes maanden cel veroordeeld omdat hij, bij wijze van grap, een foto van een geweer online had geplaatst met als bijschrift 'veel liefs uit Syrië, bye bye Charlie'."

Rechtstreeks gevaar

Het zijn voorbeelden die Matthias Storme, hoogleraar rechten aan de KU Leuven en lid van het partijbestuur van N-VA, niet wil verdedigen. "Ik ga als dusdanig niet reageren op de tekst van De Roover. Maar de vrijheid van meningsuiting is voor mij niet onbegrensd. Wat ik altijd gerechtvaardigd heb gevonden, is dat de vrijheid van meningsuiting niet kan worden ingeroepen als een bepaalde uitspraak voldoende rechtstreeks gevaar inhoudt. Er moet een risico zijn op geweld. Of dat zo is, en daarom begrijp ik waarom De Roover erover begint, hangt af van de maatschappelijke omstandigheden en de gevaren."

Of wij ons momenteel in zo'n prangende situatie bevinden, is volgens Storme voer voor discussie. "Al kun je niet zeggen dat de situatie nu niet problematisch is." Maar wat zou er bijvoorbeeld moeten gebeuren met een tiener die openlijk een aanslag goedkeurt? "Als het één tiener is, dan lijkt het mij evident dat zoiets geen gevaar inhoudt. Individuen ga je beter niet vervolgen zonder concrete waarschuwing of dreiging. Maar het ligt misschien anders als het om een massa tieners zou gaan. Goed, ik blijf mij er sowieso ongemakkelijk bij voelen, maar er zijn natuurlijk ook andere dingen om ons vandaag zeer ongemakkelijk over te voelen."