Headbangen met een HOOFDDOEK

De twee jaar geleden verschenen metalplaat Gilgamesh moet de zwaarst bevochten plaat uit de pophistorie zijn. De ontstaansgeschiedenis voert langs bomaanslagen, scherpschutters, doodsbedreigingen en uiteindelijk de vlucht van de band Acrassicauda uit zijn land van oorsprong, Irak. Eerst naar Syrië, en vervolgens naar de Verenigde Staten, waar eindelijk die eerste plaat kon worden opgenomen.

Acrassicauda is een metalband uit Bagdad, die in Irak onder Saddam Hoessein en later tijdens beide oorlogen (en dus telkens met de dood voor ogen) op gitaren en drums begon te rossen. De band werd vereeuwigd in de aangrijpende documentaire Heavy Metal in Baghdad uit 2007 - een echte eyeopener. Voor Acrassicauda was metal spelen in Bagdad zowel een suïcidale onderneming als een overlevingsstrategie. De band gaf clandestiene concerten op bizarre plaatsen, voor steeds een paar honderd fanatieke Irakese metalheads, die alleen al door het dragen van een Metallica- of Slipknot-shirtje de dood riskeerden.

Even vrij

Door de muziek ontworstelden de metalheads zich aan het wurgende dictatoriale regime en later de terreur. Ze voelden zich, al was het maar voor een paar uur, even vrij van politieke en religieuze onderdrukking. Dankzij de metal konden ze het leven aan, terwijl om hen heen duizenden doden vielen.

Door de documentaire kregen we plotseling zicht op metalbandjes die onder vreselijke omstandigheden toch hardnekkig metal blijven maken, in totale obscuriteit. Na de film leken op de onmogelijkste plekken metalbands de kop op te steken. Van Palestina over Tunesië naar Indonesië, vanwaaruit Voice of Baceprot de wereld rondvliegt - piepjonge moslimmeiden die zich oefenen in coverversies van Slipknot én fris eigen metalwerk.

In Nederland werkt de gevluchte Syriër Monzer Darwish dan weer aan de documentaire Syrian Metal Is War, een soort vervolg op Heavy Metal in Baghdad, en op Amazon Prime Video is nu al de documentaire Blackhearts te zien. Die gaat over Sina, "the only black metalhead in the village". De naam van die village? Teheran.

Hoe kan het toch dat steeds juist metal opduikt als spreekbuis van een opstandige generatie, een muziekstroming die al een jaar of veertig meegaat, en die wel hard is, maar toch niet zo hip?

Er zijn meerdere verklaringen. Allereerst is heavy metal bij uitstek het geluid van de onaangepastheid, al vanaf het ontstaan van de stroming begin jaren 70. Bands als Black Sabbath schopten heilige huisjes omver door te flirten met de duivel en muziek te spelen als begeleiding bij een heksenritueel.

Nog altijd keert de metalhead zich met krijsende gitaren en gecultiveerde slechte smaak af van de burgermoraal - zeker in landen waar een dominante religie de wet voorschrijft. Daarbij is de metal vooral de protestherrie van de gewone man, eerder dan van een intellectuele bovenlaag. Je hoeft niet heel lang na te denken om te begrijpen dat je na een uur headbangen en haarzwaaien het hoofd aardig leeg hebt gebeukt. Zonder daarbij per se alle misstanden in de wereld te willen oplossen.

Zwarte schapen

Heavy metal lijkt vooral door muren heen te willen breken, en niet zozeer te denken aan wederopbouw. Dat bleek ook toen Metallica in 1991, zo'n beetje tijdens het ineenstorten van de Sovjet-Unie, een eerste concert gaf bij een militair vliegveld vlak bij Moskou. Dat concert werd bezocht door 1,6 miljoen razende Russen, die bij Metallica's 'Seek & Destroy' de vrijheid wilden vieren.

De gemeenschap der metalheads is een internationale broederschap van zwarte schapen, die een universele taal spreken. En hoe harder de wereld in elkaar lijkt te donderen, hoe fanatieker de metal zich omhoogwerkt.

Of zoals zanger Faisal Talal Mustafa van Acrassicauda het zegt inHeavy Metal in Baghdad, terwijl hij de blik laat gaan over de door bominslagen verwoeste stad: "Waarom wij heavy metal maken? Kijk om je heen: we leven in een heavy metal-wereld."

De documentaire Blackhearts is uit op dvd en te zien op Amazon Prime Video.