Veel beloven, blijven geloven

"Maak sportwagen. - Gebruik dat geld om een betaalbare auto te maken. - Gebruik dan dat geld om een beter betaalbare auto te maken. - Tegelijkertijd elektrische generatoren zonder uitstoot aanbieden. - Vertel het aan niemand." Elon Musk schreef dit al in 2006 op een blog van de elektrische autobouwer Tesla. 'Het geheime Tesla Motors Masterplan (gewoon tussen u en mij)' titelde hij het stuk toen, met enig gevoel voor humor en blakend van zelfvertrouwen.

Deze week is er minder hard gelachen met zijn ambities. Musk wil vanaf 2018 een half miljoen auto's per jaar maken. Dat is niet alleen bijna het tienvoud van wat er nu van de band rolt, maar ook nog maar eens twee jaar sneller dan op de lancering van die beter betaalbare auto, de Tesla Model 3, werd aangekondigd, intussen een dikke maand geleden.

Aandeelhouders reageerden in eerste instantie euforisch op het nieuws van de charismatische Musk, maar het optimisme sloeg al snel over in scepsis. Analisten noemden zijn voorstellen "onzinnig" en "misleidend". "Tesla is een verhaal van believers en non-believers", zegt marktenspecialist Tom Simonts van KBC Bolero. "Zelfs al is er een spagaat tussen beloftes en realiteit, Musk houdt de droom levend. En beleggers kopen daar graag op in."

Er valt heel wat te zeggen voor de kritiek op Musk. Ten eerste is Tesla een beursgenoteerd bedrijf dat voor een aanzienlijk stuk leeft bij de gratie van investeerders. Door extreem ambitieuze doelen te stellen die Musk een goede maand later nog scherper stelt, toont hij weinig respect voor de mensen wiens geld het bedrijf aan een rotvaart verbrandt.

Steeds hoger inzetten

Ten tweede is het nakomen van levertijden nooit Tesla's sterkste punt geweest. Het eerste model, de Roadster, liep negen maanden vertraging op. Model S kwam zes maanden later dan gepland in roulatie en op het meest recente model, Model X, moesten kopers zelfs achttien maanden wachten. In een persbericht schreef de autobouwer het oponthoud toe aan de eigen hoogmoed: te veel technologie in de auto willen proppen. De kans dat de beter betaalbare Model 3 de geplande tweede helft van 2017 haalt, is nagenoeg onbestaande. Musk kon om die reputatie lachen tijdens de voorstelling van de Model 3.

Ten slotte, en dat voedt het wantrouwen, hebben de jongste drie maanden vijf topmannen het bedrijf verlaten. Geen goed moment voor een bedrijf dat op het punt staat om de fenomenale prestatie van Henry Ford aan het begin van de 20ste eeuw naar de loef te steken: een betaalbare wagen voor de massa produceren. Bij Ford ging het om de Model T, bij Tesla om de Model 3.

Het vertrouwen in Musk mag dan een stevige deuk hebben gekregen, hij is goed op weg om elke stap van zijn boude blogpost uit 2006 af te vinken. De sportwagen en betaalbare wagen rijden al op onze wegen, de beter betaalbare wagen komt eraan. De generatoren zijn voorlopig de bijna 4.000 superchargers of snelle elektrische laadpunten die in de VS, Europa en Azië staan.

Op dit moment is de luxueuze Model S, die Musk de betaalbare auto noemt, zowel in Europa als de VS zelfs de best verkochte auto in zijn segment. Dat succes is deels te verklaren door de gulle overheidssubsidies voor minder vervuilende wagens, maar niemand ontkent dat de opleving van elektrisch rijden voor een groot stuk op het conto van Tesla komt.

Het grootste gevaar voor Musk en Tesla schuilt in "Vertel het aan niemand." Een kwinkslag, te meer omdat Tesla al zijn patenten heeft opengesteld, maar ook de grote automerken is het succes van de elektrische wagen niet ontgaan. Intussen heeft bijna elke autobouwer minstens één elektrische variant in het gamma. En Musk, die blijft steeds hoger inzetten, in de hoop zijn concurrenten de loef af te steken.