Einde ebola-epidemie in zicht
De ebola-epidemie, die in West-Afrika meer dan 8.400 levens heeft geëist, lijkt over haar hoogtepunt heen. Het aantal nieuwe gevallen neemt af. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO zijn de afgelopen week minder dan 150 nieuwe besmettingen geregistreerd. In oktober vorig jaar waren dat er nog duizend per week.
Liberia, met 3.500 doden een van de drie zwaarst getroffen landen, kan volgens de regering in Monrovia over ruim een maand ebolavrij zijn. Door de Amerikanen gebouwde klinieken in de hoofdstad gaan dicht omdat de meeste bedden leeg zijn. Ook in Guinee en Sierra Leone dalen de cijfers. Mali liet deze week weten vrij te zijn van de ziekte. Eerder waren Nigeria en Senegal al ebolavrij verklaard.
De behandeling van patiënten in speciale klinieken, voorlichting en andere maatregelen om verspreiding van het potentieel dodelijke virus tegen te gaan, hebben vruchten afgeworpen. Hulpverleners zien een gedragsverandering: mensen zijn zich bewust geworden van de gevaren van traditionele begrafenisrituelen en mijden contact met overledenen.
Het slinkend aantal nieuwe ebolapatiënten kan volgens deskundigen het testen van vaccins lastiger maken. Marion Koopmans, hoogleraar en hoofd van de afdeling virologie bij het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, zegt dat een bepaald aantal ziektegevallen nodig is bij het testen van een vaccin.
"Je vaccineert een groep waarin je voordien infecties hebt gezien, bijvoorbeeld hulpverleners die in contact komen met patiënten. Vervolgens ga je kijken of besmettingen uitblijven. Als er weinig ziektegevallen zijn, kan dat voor het onderzoek een complicatie zijn. Vervelend voor de vaccinstudies, fijn voor de mensen. Het is sowieso lastig meten omdat je alles doet om besmetting te voorkomen."
'Miljoenen vaccins'
Een van de vaccins is ontwikkeld door farmagigant GlaxoSmithKline (GSK). Het vaccin bevat een onschadelijk gemaakt virus van chimpansees, dat dient als drager van genetisch materiaal van ebola. Dat moet leiden tot een immuunrespons. GSK zou halverwege dit jaar miljoenen doses kunnen maken. Producent van het tweede vaccin is het Amerikaanse concern Merck. Voor dit vaccin wordt gebruikgemaakt van een virus dat voorkomt bij vee. Merck zegt dit jaar tientallen miljoenen doses te kunnen produceren.
Het bedrijf Janssen - dochter van het Amerikaanse Johnson&Johnson - ontwikkelde een vaccin dat op vrijwilligers wordt getest in Oxford. Het bestaat uit twee componenten, die met een tussenpauze van een tot twee maanden worden toegediend. Het eerste deel gebruikt een menselijk verkoudheidsvirus als drager van het ebolagen. Voor het tweede deel wordt een aangepaste versie van het oude pokkenvaccin gebruikt.
Het lijkt erop dat het langer duurt voordat het vaccin van Janssen leidt tot immuniteit, maar dat het vervolgens ook langer bescherming biedt dan andere middelen. Het vaccin van Janssen kan worden bewaard bij een temperatuur tussen de 2 en 8 graden Celsius. In afgelegen gebieden in Afrika is dat een voordeel. De vaccins van GSK en Merck moeten bevroren blijven. Als de tests in Oxford positief resultaat opleveren, worden later dit jaar proeven in Afrika gedaan.
Mutaties van het ebolavirus kunnen de behandeling van ebola bemoeilijken. Veranderingen in de genetische structuur van het virus kunnen de werkzaamheid van de middelen waaraan wordt gewerkt negatief beïnvloeden. Die waarschuwing komt van Amerikaanse wetenschappers die onderzoek deden naar varianten van het ebolavirus die bij eerdere uitbraken zijn aangetroffen.
Onderzoekers van het legerinstituut voor infectieziekten in Maryland vergeleken de genetische sequentie van de virusstam die nu actief is in West-Afrika met de virussen die in 1976 en 1995 in Congo opdoken. Ze vonden veranderingen op meer dan zeshonderd plekken in het genoom, hetgeen overeenkomt met 3 procent van de genetische informatie. Hun studie is gepubliceerd door de American Society for Microbiology.