Direct naar artikelinhoud

Zwanger van de verkeerde na geknoei in ivf-labo?

In een ziekenhuis in het Nederlandse Utrecht zijn 'procedurefouten' gemaakt bij het ivf-laboratorium. Door een besmette pipet zijn de eicellen van 26 vrouwen mogelijk bevrucht geraakt met de zaadcellen van de verkeerde vader. Dertien vrouwen zijn inmiddels zwanger of bevallen. 'Onbegrijpelijk', zegt Michaël Boudewijns van AZ Groeninge in Kortrijk.

Volgens het UMC Utrecht is de kans klein dat hun kinderen een andere vader hebben, maar kan dit niet worden uitgesloten. De ouderparen zijn allemaal gebeld en ingelicht door het ziekenhuis. Negen van de dertien vrouwen hebben een kind, vier zijn nog zwanger. Van de andere dertien vrouwen liggen de embryo's nog ingevroren klaar in de vriezer.

Het gaat om vrouwen die zwanger wilden worden via ICSI, een procedure waarbij een spermacel met een pipet rechtstreeks wordt ingebracht in een eicel. Eind november ontdekte één laborant dat er zaad van een vorig echtpaar uit de pipet kwam, waarmee hij net een nieuwe procedure wilde beginnen.

Het zaad zat in het rubberen slangetje boven op de pipet, aldus een woordvoerder. Dat slangetje werd door de laborant telkens op een nieuwe, schone pipet gezet om spermacellen op te zuigen. "Toen de laborant het sperma in het slangetje ontdekte, is hij meteen gestopt en heeft hij dit gemeld", zegt de woordvoerder.

De laborant bleek deze procedure als enige al anderhalf jaar te volgen, sinds april 2015 . Volgens de woordvoerder was hij de enige in het laboratorium die dit zo deed. "Daarna zijn we uit gaan zoeken in welke gevallen de ICSI-procedure kort na elkaar was uitgevoerd door deze laborant. Dat was 26 keer het geval." Als er langere tijd tussen de procedures zit, is de kans namelijk nihil dat de andere zaadcellen nog leven, stelt hij. De andere laboranten hebben volgens hem allemaal een ander soort pipet gebruikt.

Het laboratorium voert jaarlijks 150.000 vruchtbaarheidsbehandelingen uit. De inspectie werd vlak voor Kerstmis ingelicht over de fout. "Wij hebben nog geen heftige reacties van ouders teruggehoord", zegt de woordvoerder. Hij kan niet zeggen of ouders om DNA-onderzoek hebben gevraagd. De ouders zijn allemaal uitgenodigd voor een gesprek met het ziekenhuis, om te bekijken wat ze willen. "Voor hen is natuurlijk het ergst", zegt hij. "Maar ook de laborant is erg aangeslagen." Of hij schadeclaims verwacht? "Wij houden met alles rekening."

Controlemechanismen

Michaël Boudewijns, klinisch bioloog bij het Kortrijkse ziekenhuis AZ Groeninge, begrijpt niet hoe dit mogelijk is. "Dergelijke behandelingen worden minutieus gescreend, en de procedures worden streng bewaakt. Net omwille van het feit dat je je geen identiteitsverwarring kunt permitteren. Er zitten verschillende controlemechanismen ingebouwd. Ik weet niet wat er is gebeurd in Nederland, maar als je de procedures niet volgt, dan ben je natuurlijk kwetsbaar."

Het is niet de eerste keer dat het UMC Utrecht in opspraak komt vanwege geknoei met sperma. In 1993 kreeg een vrouw die via ivf in Utrecht zwanger was geraakt een tweeling, bestaande uit een blank en donker kind. Later bleek dat bij de bevruchting een wegwerppipet voor de tweede keer was gebruikt. Die bevatte nog zaadcellen van een Arubaanse man die ook in het ziekenhuis was geweest voor een dergelijke procedure.